Uszkodzenia miąższu bulw powodowane przez szkodniki glebowe a wartość technologiczna ziemniaków jadalnych i dla przetwórstwa
Tomasz Erlichowski
t.erlichowski@ihar.edu.plInstytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin — PIB w Radzikowie, Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie (Poland)
Abstrakt
Uszkodzenia miąższu bulw powodowane przez szkodniki glebowe, w szczególności drutowce z rodzaju Agriotes spp., pędraki (Scarabaeidae) i gąsienice rolnic (Noctuinae), widoczne często po zbiorze, są obecnie dużym problemem. Nasilenie uszkodzeń obserwuje się lokalnie w stanowiskach, w których rozwój larw był ułatwiony (po ugorach i oszczędnej agrotechnice oraz monokulturach). Bulwy z takich plantacji, bez ochrony, na etapie konfekcjonowania lub przetwarzania mają niską jakość wizualną i technologiczną. Głębokość wżerów powodowanych przez larwy (płytkie lub głębokie uszkodzenia miąższu), a szczególnie ich ilość, uzależniona jest od liczebności populacji larw na polu i długości okresu wegetacji. Z zewnątrz uszkodzenia te widoczne są jako otwory o małej średnicy (do 2 mm), na przekroju bulwy jako kanały o nieregularnym kształcie (drutowce) zanieczyszczone odchodami, jak też duże otwory zewnętrzne i głębokie jamy wewnątrz miąższu (pędraki, rolnice). Przy stosowaniu nowoczesnych technologii i w obrocie ziemniakami pożądana jest wysoka jakość produktu, bez wyraźnych pogryzień przez szkodniki i objawów chorobowych. Niska jakość bulw przyczynia się do zmniejszenia sprzedaży na rynku lub dla przetwórstwa, co skutkuje niskim rachunkiem ekonomicznym, a nawet finansową stratą. Uszkodzone silnie bulwy nie nadają się do produkcji frytek, chipsów, talarków, kostki oraz mrożonek. Zakłady przetwórcze podchodzą bardzo restrykcyjnie do wszelkich uszkodzeń bulw (mechanicznych i powodowanych przez szkodniki lub patogeny), gdyż oznaczają one późniejsze problemy w procesie technologicznym. W jesiennej ocenie laboratoryjnej bada się stopień uszkodzeń i jakość bulw, które następnie mają trafić na linię przetwórczą. W zakładach produkujących frytki i czipsy stosowany jest system punktowy za dostarczony produkt, w którym partia bulw poniżej określonej wartości nie jest akceptowana, natomiast bulwy z oceną powyżej średniej są kupowane od producenta z odpowiednią premią.
Słowa kluczowe:
drutowce, pędraki, przetwórstwo ziemniaka, rolnice, szkodniki glebowe, uszkodzeniaBibliografia
Bereś P. 2013. Studium nad doskonaleniem integrowanej ochrony kukurydzy przed zachodnią kukurydzianą stonką korzeniową (Diabrotica virgifera virgifera LeConte) i omacnicą prosowianką (Ostrinia nubilalis Hbn). Rozpr. Nauk. IOR — PIB, 29: 183 s.
Google Scholar
Dzięgielewska M., Erlichowski T. 2010. Wykorzystanie nicieni owadobójczych do biologicznego zwalczania szkodników glebowych w uprawach rolniczych. Ziemn. Pol. 4: 31 — 35.
Google Scholar
Dzięgielewska M., Erlichowski T. 2011. Zgrupowania nicieni owadobójczych (Steinernematidae, Heterorhabditidae) i larw sprężykowatych w wybranych agrocenozach. Prog. Plant Prot. 51 (4): 1750 — 1756.
Google Scholar
Erlichowski T. 2003. Wpływ zaprawy Prestige 290 FS na zdrowotność i plonowanie ziemniaka. Biul. IHAR 228: 225 — 231.
Google Scholar
Erlichowski T. 2007. Skład gatunkowy, szkodliwość i zwalczanie drutowców (Col.: Elateridae). Rozpr. dokt., IHAR ZNiOZ Bonin: 94 s.
Google Scholar
Erlichowski T. 2008. Znaczenie gospodarcze oraz czynniki warunkujące rozwój i szkodliwość szkodników glebowych w uprawie ziemniaka. Wieś Jutra 2: 16 — 19.
Google Scholar
Erlichowski T. 2010. Podatność różnych odmian ziemniaka na uszkodzenia bulw powodowane przez drutowce (Elateridae) i wykorzystanie tego zjawiska w uprawie ekologicznej i integrowanej. Prog. Plant Prot. 50 (3): 1230 — 1235.
Google Scholar
Erlichowski T. 2012. Ochrona ziemniaka przed szkodnikami glebowymi. W: Produkcja i rynek ziemniaka, red. J. Chotkowski, wyd. Wieś Jutra (340 s.), Warszawa: 163 — 173.
Google Scholar
Erlichowski T., Jakubowska M. 2013. Monitoring szkodliwości rolnic (Noctiunae) w uprawach ziemniaka- zmiany zachodzące w ostatnich latach. Ziemn. Pol. 1: 23 — 28.
Google Scholar
Erlichowski T. 2014. Ochrona plantacji ziemniaka przed szkodnikami glebowymi. Komunikat. Ziemn. Pol. 1: 25 — 28.
Google Scholar
Górski P. 2014. Ogólne warunki zakupu dla FFP S.A. na sezon 2014/2015 i 2015/2016. Zakup ziemniaków przeznaczonych do wytwarzania produktów ziemniaczanych, z wyłączeniem produkcji płatków. Farm Frites Pol. Lębork, Wyd. 1: 1 — 13.
Google Scholar
GUS. 2013. Wyniki produkcji roślinnej w 2012 r. GUS Warszawa: 112 s.
Google Scholar
Johnson S., Anderson E., Dawson G., Griffiths W. 2008. Varietal susceptibility of potatoes to wireworm herbivory. Agric. And Forest Entomol. 10: 167 — 174.
Google Scholar
Jonasson T., Olsson K. 1994. The influence of glycoalkaloids, chlorogenic acid and sugars on the susceptibility of potato tubers to wireworm damage. Potato Res. 37 (2): 205 — 216.
Google Scholar
Kwon M., Hahm Y. I., Shin K. Y., Ahn Y. J. 1999. Evaluation of various potato cultivars for resistance to wireworms (Coleoptera: Elateridae). Am. J. Potato Res. 76: 317 — 319.
Google Scholar
Krzysztofik B. 2012. Parametry jakościowe ziemniaka oferowanego do przetwórstwa spożywczego. Biul. IHAR 266: 225 — 233.
Google Scholar
Michalak K. Yin Z. 2013. Monitoring wirusa nekrotycznej kędzierzawki tytoniu (TRV) w wybranych rejonach Polski. W: Nasiennictwo i Ochrona ziemniaka. Konf. nauk-szkol. Dźwirzyno, 16–17. 05.2013. IHAR ZNiOZ Bonin: 107 — 109.
Google Scholar
Molendijk L. 2007. Free-living Nematodes. Potato Res. 50: 267 — 269.
Google Scholar
Mrówczyński M., Wachowiak H., Pruszyński. 2006. Zagrożenie upraw rolniczych przez szkodniki glebowe. Prog. Plant Prot., vol. 46 (1): 298 — 304.
Google Scholar
Neuhoff D., Christen Ch., Paffrath A., Schepl U. 2007. Approaches to wireworm control in Organic Potato Production. IOBC/WPRS Bull. 30 (1): 65 — 68.
Google Scholar
Nowacki W. 2006. Straty plonu handlowego ziemniaków powodowane przez choroby i szkodniki w 2005 roku. Prog. Plant Prot., Vol. 46 (1): 193 — 204.
Google Scholar
Olsson K., Jonasson T. 1995. Genotypic differences in susceptibility to wireworm attack in potato. Mechanisms and implications for plant breeding. Plant Breed. 114: 66 — 69.
Google Scholar
Parker W. E., Howard J. J. 2001. The biology and management of wireworms (Agriotes spp.) on potato with particular reference to the United Kingdom. Agric. Forest Entomol. 3: 85 — 98.
Google Scholar
Ropek D., Frączek K. 2010. Występowanie i szkodliwość szkodników glebowych w uprawie ziemniaka. Prog. Plant Prot. 50 (4): 1737 — 1740.
Google Scholar
Sądej W. 2008. Ocena zespołu sprężykowatych (Elateridae) na stanowisku po zlikwidowanym sadzie. Prog. Plant Prot., vol. 48 (3): 952 — 955.
Google Scholar
Sądej W., Rozmysłowicz R., Sądej W. 2003. Populacje sprężykowatych Elateridae gleby płowej ukształtowane różnymi sposobami jej użytkowania. Prog. Plant Prot. 43 (2): 904 — 906.
Google Scholar
Thiel W., Heeren F. 2012. Gesamteindruck Gut. Freiwillige Qualitätskontrolle Kartoffeln 2011 in Niedersachsen. Kartoffelbau 1/2: 50 — 53.
Google Scholar
Zgórska K. 2002. Jakość ziemniaków jadalnych i do przetwórstwa spożywczego. Ziemn. Pol. 4: 14 — 20.
Google Scholar
Autorzy
Tomasz Erlichowskit.erlichowski@ihar.edu.pl
Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin — PIB w Radzikowie, Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie Poland
Statystyki
Abstract views: 102PDF downloads: 54
Licencja
Prawa autorskie (c) 2014 Tomasz Erlichowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Z chwilą przekazania artykułu, Autorzy udzielają Wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z artykułu przez czas nieokreślony na terytorium całego świata na następujących polach eksploatacji:
- Wytwarzanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy artykułu, w tym techniką drukarską oraz techniką cyfrową.
- Wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy artykułu.
- Publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie artykułu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
- Włączenie artykułu w skład utworu zbiorowego.
- Wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej do Internetu, lub innej sieci.
- Rozpowszechnianie artykułu w postaci elektronicznej w internecie lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie.
- Udostępnianie artykułu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu.
Autorzy poprzez przesłanie wniosku o publikację:
- Wyrażają zgodę na publikację artykułu w czasopiśmie,
- Wyrażają zgodę na nadanie publikacji DOI (Digital Object Identifier),
- Zobowiązują się do przestrzegania kodeksu etycznego wydawnictwa zgodnego z wytycznymi Komitetu do spraw Etyki Publikacyjnej COPE (ang. Committee on Publication Ethics), (http://ihar.edu.pl/biblioteka_i_wydawnictwa.php),
- Wyrażają zgodę na udostępniane artykułu w formie elektronicznej na mocy licencji CC BY-SA 4.0, w otwartym dostępie (open access),
- Wyrażają zgodę na wysyłanie metadanych artykułu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma.
Inne teksty tego samego autora
- Józefa Kapsa, Marek Mrówczyński, Tomasz Erlichowski, Hanna Gawińska-Urbanowicz, Konrad Matysek, Jerzy Osowski, Maria Pawińska, Janusz Urbanowicz, Sławomir Wróbel, Ochrona ziemniaka zgodna z zasadami integrowanej ochrony roślin. Część I. Niechemiczne metody ochrony , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 273 (2014): Wydanie regularne
- Józefa Kapsa, Marek Mrówczyński, Tomasz Erlichowski, Hanna Gawińska-Urbanowicz, Konrad Matysek, Jerzy Osowski, Maria Pawińska, Janusz Urbanowicz, Sławomir Wróbel, Ochrona ziemniaka zgodna z zasadami integrowanej ochrony roślin. Część II. Metoda zrównoważonej chemicznej ochrony ziemniaka , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 273 (2014): Wydanie regularne
