Charakterystyka fenotypowa samosiewów rzepaku ozimego (Brassica napus L.) występujących w północnych regionach Polski
Alina Lieesch
a.liersh@ihar.edu.plZakład Genetyki i Hodowli Roślin Oleistych IHAR w Poznaniu (Poland)
Wiesława Popławska
Zakład Genetyki i Hodowli Roślin Oleistych IHAR w Poznaniu (Poland)
Maria Ogrodowczyk
Zakład Genetyki i Hodowli Roślin Oleistych IHAR w Poznaniu (Poland)
Iwona Bartkowiak-Broda
Zakład Genetyki i Hodowli Roślin Oleistych IHAR w Poznaniu (Poland)
Jan Bocianowski
Katedra Metod Matematycznych i Statystycznych, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu (Poland)
Abstrakt
W ostatnich latach obserwuje się na plantacjach rzepaku ozimego występowanie roślin o budowie morfologicznej odbiegającej od budowy morfologicznej typowej dla roślin rzepaku. Jednocześnie w różnych rejonach Polski pojawiają się problemy z utrzymaniem jakości surowca olejarskiego dla przemysłu tłuszczowego. Z tego względu podjęto badania mające na celu wyjaśnienie czy przyczyną tego są samosiewy. Badania obejmowały 122 samosiewy pobrane z plantacji rzepaku ozimego podwójnie ulepszonego w sezonie 2005/2006 w trzech województwach: zachodniopomorskim, pomorskim, warmińsko-mazurskim. Samosiewy podzielono na dwie grupy roślin: o morfotypie rzepaku i morfotypie rzepiku. Jako wzorce do badań wybrano odmiany uprawiane na plantacjach, z których pochodziły samosiewy: Californium, Castille, Lisek i Rasmus oraz odmiany rzepiku ozimego Ludowy i Brachina. Na podstawie pomiaru ploidalności roślin metodą cytometrii przepływowej (FCM) określono względną zawartość jądrowego DNA, która dla roślin rzepikopodobnych wyniosła średnio 50,8, a dla roślin rzepakopodobnych 117,7. Rośliny rzepikopodobne charakteryzowały się wysoką zawartością kwasu erukowego (średnio 39,6%) i sumy glukozynolanów (średnio 97,5 μmol·g-1 nasion). W grupie roślin o morfotypie rzepaku obok genotypów podwójnie ulep¬szonych, stwierdzono samosiewy o podwyższonej zawartości kwasu erukowego (powyżej 40%) i sumy glukozynolanów (powyżej 100,0 μmol·g-1 nasion). Wyniki te wskazują na długotrwałe przeżywanie w glebie, we wtórnym stanie spoczyn¬kowym, nasion tradycyjnych i niskoerukowych odmian rzepaku, które są źródłem samosiewów zanieczyszczających plantacje produkcyjne.
Instytucje finansujące
Słowa kluczowe:
cechy morfologiczne, glukozynolany, kwas erukowy, ploidalność, rzepak (Brassica napus L.), samosiewyBibliografia
Aleksandrzak Ł., Broda Z., Michalski K., Kurasiak-Popowska D. 2007. Charakterystyka zawartości kwasów tłuszczowych w nasionach chwastów rzepakopodobnych. Rośliny Oleiste — Oilseed Crops, XXVIII (1): 167 — 173.
Google Scholar
Bartkowiak-Broda I., Ogrodowczyk M. 2007. Strategiczne kierunki hodowli roślin oleistych. Monografie i Rozprawy Naukowe IHAR 27/2007: 99 — 113.
Google Scholar
Byczyńska B., Krzymański J. 1969. Szybki sposób otrzymywania estrów metylowych kwasów tłuszczowych do analizy metodą chromatografii gazowej. Tłuszcze Jadalne, XIII: 108 — 114.
Google Scholar
Doležel J. 1997. Application of flow cytometry for the study of plant genomes. J. Appl. Genet. 38: 285 — 302.
Google Scholar
Genstat 5 Committee 1993. Genstat 5 Release 3 Reference Manual. Clarendon Press, Oxford.
Google Scholar
Gruber S., Claupein W. 2004. Secondary dormancy of oilseed rape: first aspects of heredity. Proceedings of the 4th International Crop Science Congress, 26 September — 1 October 2004, Brisbone, Australia.
Google Scholar
Gruber S., Claupein W. 2005. Reproduction capacity of oilseed rape volunteers and potential gene flow. Proceedings of Second International Conference on Co-existence between GM and non-GM based agricultural supply chains, 14-15 November 2005, Montpellier, France, 97 — 100.
Google Scholar
Gulden R. H., Thomas A. G., Shirtliffe S. J. 2004. Relative contribution of genotype, seed size and environment to secondary seed dormancy potential in Canadian spring oilseed rape (Brassica napus). Weed Research, 44: 97 — 106.
Google Scholar
Lutman P. J. W., Berry K., Payne R. W., Simpson E., Sweet J. B., Champion G. T., May M. J., Wightman P., Walker K., Lainsbury M. 2005 a. An update on the persistence of seeds from crops of conventional and herbicide tolerant oilseed rape (Brassica napus). Proceedings of Second International Conference on Co-existence between GM and non-GM based agricultural supply chains, 14-15 November 2005, Montpellier, France, 93 — 96.
Google Scholar
Lutman P. J. W., Berry K., Payne R. W., Simpson E., Sweet J. B., Champion G. T., May M. J., Wightman P., Walker K., Lainsbury M. 2005 b. Persistence of seeds from crops of conventional and herbicide tolerant oilseed rape (Brassica napus). Proceedings of The Royal Society, 272: 1909 — 1915.
Google Scholar
Michalski K., Kołodziej K., Krzymański J. 1995. Quantitative analysis of glucosinolates in seeds of oilseed rape – effect of sample preparation on analytical results. Proc. 9th International Rapeseed Congress, 4-7 July 1995, Cambridge, UK, 3: 911 — 913.
Google Scholar
Momoh E.J. J., Zhou W. J., Kristiansson B. 2002. Variation in the development of secondary dormancy in oilseed rape genotypes under conditions of stress. Weed Research, 42: 446 — 455.
Google Scholar
Muśnicki Cz. 1999. Rośliny oleiste. W: Szczegółowa uprawa roślin. Praca zbiorowa pod redakcją Zofii Jasińskiej i Andrzeja Koteckiego. Wydawnictwo AR we Wrocławiu, tom 2: 392 — 403.
Google Scholar
Popławska W., Bartkowiak-Broda I. 2004. Badania przyczyn pogarszania jakości surowca olejarskiego pozyskiwanego z nasion rzepaku. Rośliny Oleiste — Oilseed Crops, XXV (2): 493 — 504.
Google Scholar
Rogalska S., Małuszyńska J., Olszewska M. J. 1999. Podstawy cytogenetyki roślin. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa: 210 — 214.
Google Scholar
Sausse Ch., Wagner D., Lucas J. L., Estragnat A., Mangenot O., Garric B., Reau R., Devaux C., Champolivier J., Messéan A. 2006. Estimation des pertes à la récolte du colza d′hiver (Brassica napus) dans le conditions variées. OCL, vol. 13, 6: 431 — 438.
Google Scholar
Squire G.R. 2005. Contribution to gene flow by seed and pollen. Proceedings of Second International Conference on Co-existence between GM and non-GM based agricultural supply chains, 14-15 November 2005, Montpellier, France, 73 — 77.
Google Scholar
Tys J. 2005. Technologia zbioru. W: Technologia Produkcji Rzepaku. Praca zbiorowa pod redakcją Czesława Muśnickiego, Iwony Bartkowiak-Brody, Marka Mrówczyńskiego. Wydawnictwo Wieś Jutra: 147 — 150.
Google Scholar
Wojciechowski A., Cichy H., Weight M. 2000. Wyniki obserwacji morfologicznych oraz analiz cytogenetycznych i chemicznych roślin o morfotypie rzepiku występujących na plantacjach rzepaku ozimego. Rośliny Oleiste — Oilseed Crops, XXI (1): 237 — 247.
Google Scholar
Autorzy
Alina Lieescha.liersh@ihar.edu.pl
Zakład Genetyki i Hodowli Roślin Oleistych IHAR w Poznaniu Poland
Autorzy
Wiesława PopławskaZakład Genetyki i Hodowli Roślin Oleistych IHAR w Poznaniu Poland
Autorzy
Maria OgrodowczykZakład Genetyki i Hodowli Roślin Oleistych IHAR w Poznaniu Poland
Autorzy
Iwona Bartkowiak-BrodaZakład Genetyki i Hodowli Roślin Oleistych IHAR w Poznaniu Poland
Autorzy
Jan BocianowskiKatedra Metod Matematycznych i Statystycznych, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Poland
Statystyki
Abstract views: 109PDF downloads: 24
Licencja
Prawa autorskie (c) 2008 Alina Lieesch, Wiesława Popławska, Maria Ogrodowczyk, Iwona Bartkowiak-Broda, Jan Bocianowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Z chwilą przekazania artykułu, Autorzy udzielają Wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z artykułu przez czas nieokreślony na terytorium całego świata na następujących polach eksploatacji:
- Wytwarzanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy artykułu, w tym techniką drukarską oraz techniką cyfrową.
- Wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy artykułu.
- Publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie artykułu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
- Włączenie artykułu w skład utworu zbiorowego.
- Wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej do Internetu, lub innej sieci.
- Rozpowszechnianie artykułu w postaci elektronicznej w internecie lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie.
- Udostępnianie artykułu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu.
Autorzy poprzez przesłanie wniosku o publikację:
- Wyrażają zgodę na publikację artykułu w czasopiśmie,
- Wyrażają zgodę na nadanie publikacji DOI (Digital Object Identifier),
- Zobowiązują się do przestrzegania kodeksu etycznego wydawnictwa zgodnego z wytycznymi Komitetu do spraw Etyki Publikacyjnej COPE (ang. Committee on Publication Ethics), (http://ihar.edu.pl/biblioteka_i_wydawnictwa.php),
- Wyrażają zgodę na udostępniane artykułu w formie elektronicznej na mocy licencji CC BY-SA 4.0, w otwartym dostępie (open access),
- Wyrażają zgodę na wysyłanie metadanych artykułu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma.
Inne teksty tego samego autora
- Joanna Wolko, Agnieszka Dobrzycka, Jan Bocianowski, Ocena efektu heterozji cech struktury plonu mieszańców pojedynczych i mieszańców trójliniowych rzepaku (Brassica napus L.) , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 287 (2019): Wydanie specjalne
- Jan Bocianowski, Henryk Brzeskwiniewicz, Tadeusz Łuczkiewicz, Wpływ doboru testerów na ocenę efektów GCA linii wsobnych rzepaku jarego , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 250 (2008): Wydanie regularne
- Katarzyna Ambroży, Ewa Bakinowska, Jan Bocianowski, Anna Budka, Wiesław Pilarczyk, Bogna Zawieja, Statystyczne wspomaganie decyzji selekcyjnych na wczesnych etapach hodowli zbóż. Część II. Empiryczne porównanie metod oceny efektów obiektowych , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 250 (2008): Wydanie regularne
- Wojciech Rybiński, Jan Bocianowski, Katarzyna Pankiewicz, Zróżnicowanie cech morfologicznych i plonotwórczych u indukowanych mutantów odmian lędźwianu siewnego (Lathyrus sativus L.) , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 249 (2008): Wydanie regularne
- Katarzyna Ambroży, Ewa Bakinowska, Jan Bocianowski, Anna Budka, Wiesław Pilarczyk, Bogna Zawieja, Statystyczne wspomaganie decyzji selekcyjnych na wczesnych etapach hodowli zbóż. Część I. Metody oceny efektów obiektowych , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 250 (2008): Wydanie regularne
- Wojciech Rybiński, Tadeusz Adamski, Maria Surma, Jan Bocianowski, Uzyskiwanie haploidów i ocena zmienności cech ilościowych linii dihaploidalnych jęczmienia jarego z wykorzystaniem metody Hordeum bulbosum i mutagenezy , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 275 (2015): Wydanie regularne
- Agnieszka Dobrzycka, Joanna Wolko, Jan Bocianowski, Kamila Nowosad, Charakterystyka zmienności fenotypowej linii DH oraz mieszańców rzepaku ozimego (Brassica napus L.) pod względem cech struktury plonu , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 287 (2019): Wydanie specjalne
- Anita Dobek, Jan Bocianowski, Ewa Bakinowska, Wiesław Pilarczyk, Wojciech Mikulski, Jacek Kaczmarek, Problemy związane z testowaniem linii i rodów zbóż na wczesnych etapach hodowli , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 249 (2008): Wydanie regularne
- Katarzyna Gacek, Iwona Bartkowiak-Broda, Laurencja Szala, Teresa Cegielska-Taras, Philipp E. Bayer, David Edwards, Jacqueline Batley, Steven Penfield, Identyfikacja genetycznych podstaw procesu kiełkowania w nasionach rzepaku (Brassica napus L.) z wykorzystaniem mapowania genetycznego , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 287 (2019): Wydanie specjalne
- Błażej Hernacki, Iwona Bartkowiak-Broda, Aleksandra Piotrowska, Teresa Cegielska-Taras, Rozważania nad mapowaniem genetycznym QTL odpowiedzialnym za cechę żółtonasienności rzepaku ozimego (Brassica napus L.) , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 253 (2009): Wydanie regularne
