Fuzarioza kłosów oraz akumulacja toksyn fuzaryjnych w ziarnie rodów hodowlanych pszenicy ozimej
Fusarium head blight and Fusarium toxins accumulation in grain of breeding lines of winter wheat
Tomasz Góral
t.goral@ihar.edu.plInstytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin - Państwowy Instytut Badawczy (Poland)
Halina Wiśniewska
Zakład Genomiki, Instytut Genetyki Roślin PAN (Poland)
Piotr Ochodzki
Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin - Państwowy Instytut Badawczy (Poland)
Dorota Walentyn-Góral
Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin - Państwowy Instytut Badawczy (Poland)
Iga Grzeszczak
Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin - Państwowy Instytut Badawczy (Poland)
Jolanta Belter
Zakład Genomiki, Instytut Genetyki Roślin PAN (Poland)
Maciej Majka
Zakład Genomiki, Instytut Genetyki Roślin PAN (Poland)
Jerzy Bogacki
DANKO Hodowla Roślin (Poland)
Tadeusz Drzazga
Małopolska Hodowla Roślin HBP (Poland)
Bogusława Ługowska
DANKO Hodowla Roślin (Poland)
Przemysław Matysik
Hodowla Roślin Strzelce Grupa IHAR Sp. z o.o. (Poland)
Edward Witkowski
Hodowla Roślin Smolice Sp. z o.o. Grupa IHAR
Krzysztof Rubrycki
Poznańska Hodowla Roślin (Poland)
Urszula Woźna-Pawlak
Poznańska Hodowla Roślin (Poland)
Abstrakt
Odporność na fuzariozę kłosów genotypów pszenicy testowana była w warunkach polowych w IHAR — PIB Radzików oraz w IGR PAN w Poznaniu (pole doświadczalne w Cerekwicy). Kłosy inokulowane były izolatami Fusarium culmorum. Potwierdzono odporność na fuzariozę kłosów warunkach polowych (typ odporności I+II) większości genotypów z kolekcji form odpornych. Uzyskano wysokie wartości (0,613–0,775) współczynników korelacji indeksów fuzariozy kłosów dla genotypów odpornych badanych w latach 2014–2016. Nie było istotnej zależności pomiędzy odpornością typu I i typu II. Odporności typu I i II słabo korelowały z indeksem fuzariozy kłosów z doświadczenia polowego, wyższe były współczynniki korelacji indeksów fuzariozy kłosów ze średnią odpornością obu typów. Badane genotypy wykazały zróżnicowaną odporność na uszkodzenie ziarniaków przez Fusarium (typ III). Indeks fuzariozy kłosów wysoce istotnie korelował z uszkodzeniem ziarniaków pszenicy. Fuzarioza kłosów powodowała redukcję plonu ziarna z kłosa (typ IV odporności). Stwierdzono istotne korelacje indeksu fuzariozy kłosów i uszkodzenia ziarniaków z redukcją plonu ziarna. Zidentyfikowano genotypy o łączące typy odporności I+II, III i IV. Badane genotypy wykazały zróżnicowaną odporność na akumulację toksyn fuzaryjnych (trichoteceny B, zearalenon) w ziarnie (typ V). Zidentyfikowano genotypy pszenicy wykazujące odporność typu V. Indeks fuzariozy kłosów, stopień uszkodzenia ziarniaków oraz zawartość ergosterolu (ilościowy miernik zawartości grzybni w ziarnie) korelowały wysoce istotnie z zawartością trichotecenów w ziarnie. Korelacja indeksu fuzariozy kłosów, stopnia uszkodzenia ziarniaków oraz zawartości ergosterolu była słabsza w przypadku zearalenonu. Zidentyfikowano genotypy łączące podwyższony poziom odporności różnego typu.
Słowa kluczowe:
Fusarium culmorum, fuzarioza kłosów, pszenica, trichoteceny, zearalenonBibliografia
Argyris J., Van Sanford D., TeKrony D. 2003. Fusarium graminearum infection during wheat seed development and its effect on seed quality. Crop Sci. 43:1782 — 1788.
Google Scholar
Bechtel D. B., Kaleikau L. A., Gaines R. L., Seitz L. M. 1985. The effects of Fusarium graminearum infection on wheat kernels. Cereal Chem. 62: 191 — 197.
Google Scholar
Bottalico A., Perrone G. 2002. Toxigenic Fusarium species and mycotoxins associated with head blight in small-grain cereals in Europe. Eur. J. Plant Pathol. 108: 998 — 1003.
Google Scholar
Bottalico A. 1998. Fusarium diseases of cereals: Species complex and related mycotoxin profiles, in Europe. J. Plant Pathol. 80: 85 — 103.
Google Scholar
Buerstmayr H., Ban T., Anderson J. A. 2009. QTL mapping and marker-assisted selection for Fusarium head blight resistance in wheat: A review. Plant Breed. 128: 1 — 26.
Google Scholar
Buerstmayr H., Lemmens M., Berlakovich S., Ruckenbauer P. 1999. Combining ability of resistance to head blight caused by Fusarium culmorum (W.G. Smith) in the F1 of a seven parent dialler of winter wheat (Triticum aestivum L.). Euphytica 110: 199 — 206.
Google Scholar
Buerstmayr H., Lemmens M., Hartl L., Doldi L., Steiner B., Stierschneider M., Ruckenbauer P. 2002. Molecular mapping of QTLs for Fusarium head blight resistance in spring wheat. I. Resistance to fungal spread (Type II resistance). Theor. Appl. Genet. 104: 84 — 91.
Google Scholar
Buerstmayr H., Steiner B., Hartl L., Griesser M., Angerer N., Lengauer D., Miedaner T., Schneider B., Lemmens M. 2003. Molecular mapping of QTLs for Fusarium head blight resistance in spring wheat. II. Resistance to fungal penetration and spread. Theor. Appl. Genet. 107: 503 — 508.
Google Scholar
Buerstmayr H., Lemmens M., Schmolke M., Zimmermann G., Hartl L., Mascher F., Trottet M., Gosman N. E., Nicholson P. 2008. Multi-environment evaluation of level and stability of FHB resistance among parental lines and selected offspring derived from several European winter wheat mapping populations. Plant Breeding 127: 325 — 332.
Google Scholar
Burlakoti R. R., Mergoum M., Kianian S.F., Adhikari T. B. 2010. Combining different resistance components enhances resistance to Fusarium head blight in spring wheat. Euphytica 172: 197 — 205.
Google Scholar
Bushnell W. R. 2001. What is known about infection pathways in Fusarium head blight? In S. Canty et al. (ed.) Proceedings of the 2001 National Fusarium Head Blight Forum. Kinko's, Okemos, MI, USA, p.: 105.
Google Scholar
Chelkowski J. 1998. Distribution of Fusarium species and their mycotoxins in cereal grains. In: Sinha, K. K., Bhatnagar, D. (Eds.), Mycotoxins in Agriculture and Food Safety. Marcel Dekker, Inc., New York-Basel-Hong Kong: 45 — 64.
Google Scholar
Clark B., Jorgensen L. N., Antichi D., Góral T., Gouache D., Hornok L., Jahn M., Lucas P., Rolland B., Schepers H. 2009. Strategies to control Fusarium ear blight and mycotoxin production in wheat. From Science to Field. Wheat Case Study — Guide Number 2. ENDURE [http://www.edndure-network.eu].
Google Scholar
Cowger C., Arellano C. 2013. Fusarium graminearum infection and deoxynivalenol concentrations during development of wheat spikes. Phytopathology 103: 460 — 471.
Google Scholar
Cuthbert P. A., Somers D. J., Thomas J., Cloutier S., Brulé-Babel A. 2006. Fine mapping Fhb1, a major gene controlling Fusarium head blight resistance in bread wheat (Triticum aestivum L.). Theor. Appl. Genet. 112: 1465 — 1472.
Google Scholar
Cuthbert P. A., Somers D. J., Brulé-Babel A. 2007. Mapping of Fhb2 on chromosome 6BS: a gene controlling Fusarium head blight field resistance in bread wheat (Triticum aestivum L.). Theor. Appl. Genet. 114: 429 — 37.
Google Scholar
Döll S., Dänicke S. 2011. The Fusarium toxins deoxynivalenol (DON) and zearalenone (ZON) in animal feeding. Prev. Vet. Med. 102: 132 — 145.
Google Scholar
Foroud N. A., Eudes F. 2009. Trichothecenes in cereal grains. Int. J. Mol. Sci. 10: 147 — 173.
Google Scholar
Góral T. 2006. Odporność odmian pszenicy ozimej na fuzariozę kłosów powodowaną przez Fusarium culmorum (W. G. Smith) Sacc. Biul. IHAR 242: 63 — 78.
Google Scholar
Góral T., Stuper-Szablewska, K., Buśko, M., Boczkowska, M., Walentyn-Góral, D., Wiśniewska, H., Perkowski, J. 2015. Relationships between genetic diversity and fusarium toxin profiles of winter wheat cultivars. Plant Pathology J. 31: 226 — 244.
Google Scholar
Góral T., Wiśniewska H., Ochodzki P., Walentyn-Góral D., Kwiatek M. 2013. Reaction of winter triticale breeding lines to Fusarium head blight and accumulation of Fusarium metabolites in grain in two environments under drought conditions. Cereal Res. Commun. 41: 106 — 115.
Google Scholar
Góral T., Wiśniewska H., Walentyn-Góral D., Radecka-Janusik M., Czembor P. 2016. Resistance to Fusarium head blight [Fusarium culmorum (W.G. Sm.) Sacc.] of winter wheat lines generated from crosses between winter type cultivars and resistant spring wheat Sumai 3. Prog. Plant Prot. 56: 285 — 295.
Google Scholar
Gunnaiah R., Kushalappa A. C., Duggavathi R., Fox S., Somers D. J. 2012. Integrated metabolo-proteomic approach to decipher the mechanisms by which wheat QTL (Fhb1) contributes to resistance against Fusarium graminearum. PLoS One 7: e40695.
Google Scholar
Jennings P., Coates M. E., Turner J.A., Chandler E. A., Nicholson P. 2004. Determination of deoxynivalenol and nivalenol chemotypes of Fusarium culmorum isolates from England and Wales by PCR assay. Plant Path. 53: 182 — 190.
Google Scholar
Jones R. K., Mirocha C. J. 1999. Quality parameters in small grains from Minnesota affected by Fusarium head blight. Plant Dis. 83: 506 — 511.
Google Scholar
Kubo K., Kawada N., Fujita M. 2013b. Evaluation of Fusarium head blight resistance in wheat and the development of a new variety by integrating type I and II resistance. Jircas. Affrc. Go. Jp. 47: 9 — 19.
Google Scholar
Lemmens M., Buerstmayr H., Krska, R., Schuhmacher R., Grausgruber H., Ruckenbauer P. 2004. The effect of inoculation treatment and long-term application of moisture on Fusarium head blight symptoms and deoxynivalenol contamination in wheat grains. Eur. J. Plant Pathol. 110: 299 — 308.
Google Scholar
Lemmens M., Koutnik A., Steiner B., Buerstmayr H., Berthiller F., Schuhmacher R., Maier F., Schäfer W. 2008. Investigations on the ability of Fhb1 to protect wheat against nivalenol and deoxynivalenol. Cereal Res. Commun. 36: 429 — 435
Google Scholar
Logrieco A. 2001. Occurrence of toxigenic fungi and related mycotoxins in plants, food and feed in Europe. COST-835. European Commission, Brussels.
Google Scholar
McMullen M. P., Enz J., Lukach J., Stover R. 1997. Environmental conditions associated with Fusarium head blight epidemics of wheat and barley in the Northern Great Plains, North America. Cereal Res. Commun. 25: 777 — 778.
Google Scholar
Mesterhazy A. 1995. Types and components of resistance to Fusarium head blight of wheat. Plant Breeding 114: 377 — 386.
Google Scholar
Mesterhazy A. 2002. Theory and practice of the breeding for Fusarium head blight resistance in wheat. J. Appl. Genet. 43A: 289 — 302.
Google Scholar
Mesterházy A., Tóth B., Bartók T., Varga M. 2008. Breeding strategies against FHB in winter wheat and their relation to type I resistance. Cereal Res. Commun. 36: 37 — 43.
Google Scholar
Mesterhazy A., Toth B., Kaszonyi G. 2006. Sources of “environmental interactions” in phenotyping and resistance evaluation; Ways to neutralize them. In: Ban T., Lewis J.M., Phipps E.E. (Eds.), The global Fusarium initiative for international collaboration — strategic planning workshop held at CIMMYT: El Batan, Mexico, 14–17 March 2006: 84 — 92.
Google Scholar
Miedaner T., Moldovan M., Ittu M. 2003. Comparison of spray and point inoculation to assess resistance to Fusarium head blight in multienvironment wheat trial. Phytopathology 93: 1068 — 1072.
Google Scholar
Miedaner T., Voss H.-H. 2008. Effect of dwarfing genes on Fusarium head blight resistance in two sets of near-isogenic lines of wheat and check cultivars. Crop Sci. 48: 2115 — 2122.
Google Scholar
Minervini F., Dell’Aquila M. E. 2008. Zearalenone and reproductive function in farm animals. Intern. J. Molec. Sci. 90: 2570 — 2584.
Google Scholar
Musa T., Hecker A., Vogelgsang S., Forrer H. R. 2007. Forecasting of Fusarium head blight and deoxynivalenol content in winter wheat with FusaProg. EPPO Bulletin 37: 283 — 289.
Google Scholar
Neuhof T., Koch M., Rasenko T., Nehls I. 2008. Distribution of trichothecenes, zearalenone, and ergosterol in a fractionated wheat harvest lot. Journal of Agric. Food Chem. 56: 7566 — 7571.
Google Scholar
Paillard S., Schnurbusch T., Tiwari R., Messmer M., Winzeler M., Keller B., Schachermayr G. 2004. QTL analysis of resistance to Fusarium head blight in Swiss winter wheat (Triticum aestivum L.). Theor. Appl. Genet. 109: 323 — 332.
Google Scholar
Perkowski J., Buśko M., Stuper K., Kostecki M., Matysiak A., Szwajkowska-Michałek L. 2008. Concentration of ergosterol in small-grained naturally contaminated and inoculated cereals. Biologia. 63: 542 — 547.
Google Scholar
Perkowski J., Wiwart M., Buśko M., Laskowska M., Berthiller A., Kandler S., Krska R. 2007. Fusarium toxins and total fungal biomass indicators in naturally contaminated wheat samples from north-eastern Poland in 2003. Food Additiv Contam. 24 (11): 1292 — 1298.
Google Scholar
Pestka J. J. 2008. Mechanisms of deoxynivalenol-induced gene expression and apoptosis. Food Addit. Contam. — Part A Chem. Anal. Control. Expo. Risk Assess. 25: 1128 — 1140.
Google Scholar
Tamburic-Ilincic L., Falk, D. E., Schaafsma A. 2011. Fusarium ratings in Ontario Winter Wheat Performance Trial (OWWPT) using an index that combines Fusarium head blight symptoms and deoxynivalenol levels. Czech J. Genet. Plant Breed. 47: 115 — 122.
Google Scholar
Tomczak M., Wiśniewska H., Stępień Å., Kostecki M., Chełkowski J., Goliński P. 2002. Deoxynivalenol, nivalenol and moniliformin in wheat samples with head blight (scab) symptoms in Poland (1998–2000). Eur. J. Plant Pathol. 108: 625 — 630.
Google Scholar
van der Fels-Klerx H. J., Olesen J. E., Madsen M. S., Goedhart P. W. 2012. Climate change increases deoxynivalenol contamination of wheat in north-western Europe. Food additives & contaminants. Part A, Chemistry, analysis, control, exposure & risk assessment, 29: 1593 — 604.
Google Scholar
Wiśniewska H., Perkowski J. Kaczmarek Z. 2004. Scab response and deoxynivalenol accumulation in spring wheat kernels of different geographical origins following inoculation with Fusarium culmorum. J. Phytopathology 152: 613 — 621.
Google Scholar
Xu, X.-M., Monger W., Ritieni A., Nicholson P. 2007. Effect of temperature and duration of wetness during initial infection periods on disease development, fungal biomass and mycotoxin concentrations on wheat inoculated with single, or combinations of, Fusarium species. Plant Pathol. 56: 943 — 956.
Google Scholar
Xue S., Li, G., Jia H., Xu F., Lin F., Tang M., Wang Y., An X., Xu H., Zhang L., Kong Z., Ma Z. 2010. Fine mapping Fhb4, a major QTL conditioning resistance to Fusarium infection in bread wheat (Triticum aestivum L.). Theor. Appl. Genet. 121: 147 — 156.
Google Scholar
Xue S., Xu F., Tang M., Zhou Y., Li G., An X., Lin F., Xu H., Jia H., Zhang L., Kong Z., Ma Z. 2011. Precise mapping Fhb5, a major QTL conditioning resistance to Fusarium infection in bread wheat (Triticum aestivum L.). Theor. Appl. Genet. 123: 1055 — 1063.
Google Scholar
Yan W., Li H .B., Cai S. B., Ma H. X., Rebetzke G. J., Liu C. J. 2011. Effects of plant height on type I and type II resistance to Fusarium head blight in wheat. Plant Pathology 60: 506 — 512.
Google Scholar
Yazar S., Omurtag G. Z. 2008. Fumonisins, trichothecenes and zearalenone in cereals. Int. J. Mol. Sci. 9: 2062 — 2090.
Google Scholar
Yoshida M., Nakajima T. 2010. Deoxynivalenol and nivalenol accumulation in wheat infected with Fusarium graminearum during grain development. Phytopathology 100: 763 — 773.
Google Scholar
Zinedine A., Soriano J.M., Moltó J. C., Mañes J. 2007. Review on the toxicity, occurrence, metabolism, detoxification, regulations and intake of zearalenone: An oestrogenic mycotoxin. Food Chem. Toxicol. 45: 1 — 18.
Google Scholar
Autorzy
Tomasz Góralt.goral@ihar.edu.pl
Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin - Państwowy Instytut Badawczy Poland
Autorzy
Halina WiśniewskaZakład Genomiki, Instytut Genetyki Roślin PAN Poland
Autorzy
Piotr OchodzkiInstytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin - Państwowy Instytut Badawczy Poland
Autorzy
Dorota Walentyn-GóralInstytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin - Państwowy Instytut Badawczy Poland
Autorzy
Iga GrzeszczakInstytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin - Państwowy Instytut Badawczy Poland
Autorzy
Jolanta BelterZakład Genomiki, Instytut Genetyki Roślin PAN Poland
Autorzy
Maciej MajkaZakład Genomiki, Instytut Genetyki Roślin PAN Poland
Autorzy
Jerzy BogackiDANKO Hodowla Roślin Poland
Autorzy
Tadeusz DrzazgaMałopolska Hodowla Roślin HBP Poland
Autorzy
Bogusława ŁugowskaDANKO Hodowla Roślin Poland
Autorzy
Przemysław MatysikHodowla Roślin Strzelce Grupa IHAR Sp. z o.o. Poland
Autorzy
Edward WitkowskiHodowla Roślin Smolice Sp. z o.o. Grupa IHAR
Autorzy
Krzysztof RubryckiPoznańska Hodowla Roślin Poland
Autorzy
Urszula Woźna-PawlakPoznańska Hodowla Roślin Poland
Statystyki
Abstract views: 736PDF downloads: 103
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Z chwilą przekazania artykułu, Autorzy udzielają Wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z artykułu przez czas nieokreślony na terytorium całego świata na następujących polach eksploatacji:
- Wytwarzanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy artykułu, w tym techniką drukarską oraz techniką cyfrową.
- Wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy artykułu.
- Publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie artykułu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
- Włączenie artykułu w skład utworu zbiorowego.
- Wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej do Internetu, lub innej sieci.
- Rozpowszechnianie artykułu w postaci elektronicznej w internecie lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie.
- Udostępnianie artykułu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu.
Autorzy poprzez przesłanie wniosku o publikację:
- Wyrażają zgodę na publikację artykułu w czasopiśmie,
- Wyrażają zgodę na nadanie publikacji DOI (Digital Object Identifier),
- Zobowiązują się do przestrzegania kodeksu etycznego wydawnictwa zgodnego z wytycznymi Komitetu do spraw Etyki Publikacyjnej COPE (ang. Committee on Publication Ethics), (http://ihar.edu.pl/biblioteka_i_wydawnictwa.php),
- Wyrażają zgodę na udostępniane artykułu w formie elektronicznej na mocy licencji CC BY-SA 4.0, w otwartym dostępie (open access),
- Wyrażają zgodę na wysyłanie metadanych artykułu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma.
Inne teksty tego samego autora
- Maciej Majka, Magdalena Gawłowska, Adriana Twardawska, Marek Korbas, Jakub Danielewicz, Tomasz Góral, Bogusława Ługowska, Jolanta Belter, Edward Witkowski, Tadeusz Drzazga, Przemysław Matysik, Urszula Woźna-Pawlak, Halina Wiśniewska, Wykorzystanie markerów molekularnych i fenotypowych do identyfikacji genów odporności pszenicy na łamliwość źdźbła powodowaną przez Oculimacula yallundae i O. acuformis , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 288 (2020): Wydanie regularne
- Monika Żurek, Piotr Ochodzki, Roman Warzecha, Wykorzystanie właściwości allelopatycznych sorga (Sorghum bicolor) w ograniczaniu zachwaszczenia zbóż , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 287 (2019): Wydanie specjalne
- Tomasz Góral, Dorota Walentyn-Góral, Zróżnicowanie podatności odmian pszenicy ozimej i jarej na fuzariozę kłosów badanych w latach 2009–2016. , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 284 (2018): Wydanie regularne
- Piotr Stefański, Patrycja Siedlarz, Przemysław Matysik, Zygmunt Nita, Krystyna Rybka, Przydatność źródeł światła zbudowanych w oparciu o diody charakteryzujące się widmem ciągłym światła białego wzbogaconym o pasmo niebieskie w hodowli zbóż , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 284 (2018): Wydanie regularne
- Wiesław Golka, Edward Arseniuk, Adrian Golka, Tomasz Góral, Sztuczne sieci neuronowe i teledetekcja w ocenie porażenia pszenicy jarej fuzariozą kłosów , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 288 (2020): Wydanie regularne
- Przemysław Matysik, Zygmunt Nita, Ewelina Matysik, Skuteczność kryteriów selekcji pszenicy ozimej w pokoleniu F4 na podstawie komponentów plonu , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 244 (2007): Wydanie regularne
- Tomasz Góral, Piotr Ochodzki, Linda Kærgaard Nielsen, Dorota Walentyn-Góral, Gatunki Fusarium oraz toksyny fuzaryjne w ziarnie jęczmienia w Polsce w 2009 i 2010r. Komunikat , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 288 (2020): Wydanie regularne
- Tomasz Góral, Piotr Ochodzki, Linda Kærgaard Nielsen , Dorota Walentyn-Góral, Gatunki z rodzaju Fusarium oraz toksyny fuzaryjne w ziarnie pszenicy ozimej i jarej w Polsce , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 296 (2021): Wydanie regularne
- Anna Rajfura, Wiesław Mądry, Tadeusz Drzazga, Marzena Iwańska, Wydzielanie grup miejscowości na podstawie serii doświadczeń wielokrotnych ze zmiennym składem odmian w latach przy użyciu pakietu SEQRET. Część II. Przykład dla plonu ziarna z doświadczeń przedrejestrowych z pszenicą ozimą , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 250 (2008): Wydanie regularne
- Tomasz Góral, Piotr Ochodzki, Zofia Bulińska-Radomska, Odporność na fuzariozę kłosów powodowaną przez Fusarium culmorum i zawartość mikotoksyn fuzaryjnych w ziarnie gatunków zbóż jarych przeznaczonych do upraw ekologicznych , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 263 (2012): Wydanie regularne