Zmienne towarzyszące jako dodatkowe źródło zmienności w doświadczeniu
Dariusz Mańkowski
d.mankowski@ihar.edu.plInstytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin - Państwowy Instytut Badawczy (Poland)
https://orcid.org/0000-0002-7499-8016
Janusz Wątroba
StatSoft Polska Sp. z o. o. (Poland)
Abstrakt
Zmienne towarzyszące charakteryzują i uzupełniają zmienne analizowane w danym doświadczeniu lub eksperymencie. Mogą one tłumaczyć różne reakcje obserwowanych jednostek doświadczalnych na badane zjawisko lub proces. Podstawowymi narzędziami statystycznymi służących do analizy danych doświadczalnych z uwzględnieniem zmiennych towarzyszących są analiza regresji i analiza kowariancji. O ile analiza funkcji regresji jest metodą często stosowaną w analizie danych doświadczalnych, to z analizą kowariancji już tak nie jest. Prac prezentujących praktyczne wykorzystanie tej metody jest stosunkowo niewiele. Celem niniejszej pracy jest przybliżenie analizy kowariancji i przedstawienie jej praktycznego wykorzystania. W pracy opisano metodę analizy kowariancji na przykładzie klasyfikacji pojedynczej oraz pokazano jej wykorzystanie na dwóch przykładach rolniczych.
Słowa kluczowe:
analiza danych, ANCOVA, zmienne towarzyszące, statystyka matematycznaBibliografia
Bickel, P.J., Hammel, E.A., O’Connell, J.W., 1975. Sex Bias in Graduate Admissions: Data from Berkeley. Science 187, 398–404. DOI: https://doi.org/10.1126/science.187.4175.398
Google Scholar
Cochran, W.G., Cox, G.M., 1992. Experimental design. John Wiley & Sons Inc., Hoboken, USA.
Google Scholar
Elandt, R., 1964. Statystyka matematyczna w zastosowaniu do doświadczalnictwa rolniczego. PWN, Warszawa.
Google Scholar
Kievit, R., Frankenhuis, W., Waldorp, L., Borsboom, D., 2013. Simpson’s paradox in psychological science: a practical guide. Front. Psychol. 4.
Google Scholar
Linnik, J.W., 1962. Metoda najmniejszych kwadratów i teoria opracowywania obserwacji. PWN, Warszawa.
Google Scholar
McConnell, T.E., Shi, S.Q., Chen, H., Wang, G., 2014. Differences Observed in Data Analysis Techniques: An Example Using Natural Fibers’ Diameters and Absorption Times. Appl. Eng. Agric. 55–58. DOI: https://doi.org/10.13031/aea.30.10242
Google Scholar
Montgomery, D.C., 2005. Design and analysis of experiments. 6th edition. John Wiley & Sons Inc., Hoboken, NJ, USA.
Google Scholar
Oktaba, W., 1971. Metody statystyki matematycznej w doświadczalnictwie. PWN.
Google Scholar
Paterson, D.D., 1939. Statistical Technique in Agricultural Research: A Simple Exposition of Practice and Procedure in Biometry, McGraw-Hill publications in the agricultural sciences. McGraw-Hill.
Google Scholar
Pearson, K., Lee, A., Bramley-Moore, L., 1899. VI. Mathematical contributions to the theory of evolution. —VI. Genetic (reproductive) selection: Inheritance of fertility in man, and of fecundity in thoroughbred racehorses. Philos. Trans. R. Soc. Lond. Ser. Contain. Pap. Math. Phys. Character 192, 257–330. DOI: https://doi.org/10.1098/rsta.1899.0006
Google Scholar
Simpson, E.H., 1951. The interpretation of Interaction in Contingency Tables. J. R. Stat. Soc. Ser. B Methodol. 13, 238–241.
Google Scholar
Stanisz, A., 2007. Przystępny kurs statystyki z zastosowaniem STATISTICA na przykładach z medycyny. Tom 2. Modele liniowe i nieliniowe., wyd. 3. StatSoft Polska Sp. z o.o., Kraków.
Google Scholar
Szklarska, J., Walewski, R., Pielat, H., Radzikowska, A., 1978. Wybrane metody statystyki matematycznej w doświadczalnictwie rolniczym i warzywniczym. Część 1., II. ed PWRiL, Poznań.
Google Scholar
TIBCO Software Inc., 2017. Statistica (data analysis software system). Version 13. http://statistica.io.
Google Scholar
Timm, N.H., 2002. Applied multivariate analysis. Springer-Verlag Inc., New York, USA.
Google Scholar
Wijesuriya, B.W., Thattil, R.O., 1996. Use of Covariates in Improving Precision of Field Experiments in Rubber. Trop. Agric. Res. 20–29.
Google Scholar
Wójcik, A.R., Laudański, Z., 1989. Planowanie i wnioskowanie statystyczne w doświadczalnictwie. PWN, Warszawa.
Google Scholar
Yang, R.-C., Juskiw, P., 2011. Analysis of covariance in agronomy and crop research. Can. J. Plant Sci. 91, 621–641. DOI: https://doi.org/10.4141/cjps2010-032
Google Scholar
Yule, U.G., 1903. Notes on the Theory of Association of Attributes in Statistics. DOI: https://doi.org/10.1093/biomet/2.2.121
Google Scholar
Autorzy
Dariusz Mańkowskid.mankowski@ihar.edu.pl
Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin - Państwowy Instytut Badawczy Poland
https://orcid.org/0000-0002-7499-8016
Autorzy
Janusz WątrobaStatSoft Polska Sp. z o. o. Poland
Statystyki
Abstract views: 205PDF downloads: 82
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Dariusz Mańkowski, Janusz Wątroba
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Z chwilą przekazania artykułu, Autorzy udzielają Wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z artykułu przez czas nieokreślony na terytorium całego świata na następujących polach eksploatacji:
- Wytwarzanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy artykułu, w tym techniką drukarską oraz techniką cyfrową.
- Wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy artykułu.
- Publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie artykułu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
- Włączenie artykułu w skład utworu zbiorowego.
- Wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej do Internetu, lub innej sieci.
- Rozpowszechnianie artykułu w postaci elektronicznej w internecie lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie.
- Udostępnianie artykułu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu.
Autorzy poprzez przesłanie wniosku o publikację:
- Wyrażają zgodę na publikację artykułu w czasopiśmie,
- Wyrażają zgodę na nadanie publikacji DOI (Digital Object Identifier),
- Zobowiązują się do przestrzegania kodeksu etycznego wydawnictwa zgodnego z wytycznymi Komitetu do spraw Etyki Publikacyjnej COPE (ang. Committee on Publication Ethics), (http://ihar.edu.pl/biblioteka_i_wydawnictwa.php),
- Wyrażają zgodę na udostępniane artykułu w formie elektronicznej na mocy licencji CC BY-SA 4.0, w otwartym dostępie (open access),
- Wyrażają zgodę na wysyłanie metadanych artykułu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma.
Inne teksty tego samego autora
- Aleksandra Pietrusińska, Monika Żurek, Dariusz Mańkowski, Poszukiwanie źródeł odporności na stresy biotyczne w dawnych odmianach i populacjach miejscowych pszenic i pszenżyta , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 287 (2019): Wydanie specjalne
- Paweł Cz. Czembor, Dariusz Mańkowski, Piotr Słowacki, Dominika Piaskowska, Mapowanie asocjacyjne genów odporności na rdzę brunatną (Puccinia triticina) i septoriozę paskowaną liści (Septoria tritici) w pszenicy , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 286 (2019): Wydanie specjalne
- Dariusz Mańkowski, Dzień Młodego Naukowca w 2018 roku w IHAR — PIB w Radzikowie , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 287 (2019): Wydanie specjalne
- Danuta Martyniak, Dariusz Mańkowski, Zmienność cech morfologicznych i plonu nowych, polskich form hodowlanych sorgo zwyczajnego (Sorghum bicolor L.) , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: ONLINE FIRST
