Molekularne podłoże udomowienia kukurydzy

Alicja Sobkowiak

a.sobkowiak@ihar.edu.pl
Zakład Biochemii i Fizjologii Roślin, IHAR — PIB, Radzików (Poland)

Jarosław Szczepanik


Zakład Ekofizjologii Molekularnej Roślin, Uniwersytet Warszawski, Warszawa (Poland)

Paweł Sowiński


Zakład Ekofizjologii Molekularnej Roślin, Uniwersytet Warszawski, Warszawa (Poland)

Abstrakt

Dobór sztuczny towarzyszący procesowi udomowienia kukurydzy opierał się głównie na selekcjonowaniu określonych fenotypów, w efekcie czego powstały populacje osobników jakościowo różnych od dzikiego przodka. Dalsze zmiany w genomach gatunków udomowionych zachodziły na etapie hodowli, podczas którego z odmian lokalnych otrzymywano, bazując na ich zmienności, linie wsobne (inbred lines) o pożądanych cechach. Powstało szereg hipotez mających wyjaśnić drogi ewolucji kukurydzy uprawnej i rozpoznać źródła jej zmienności. Dziś wiadomo, iż kukurydza udomowiona została tylko raz, w południowo-zachodnim Meksyku, w dolinie rzeki Balsas, około 9000 lat temu. W ciągu ostatniej dekady, na podstawie analizy populacji uzyskanej z krzyżowania teosinte z kukurydzą, zidentyfikowano cztery główne geny związane z cechą udomowienia: tb1, Barren stalk1, tga1, ramosa2. Wykazano, że wszystkie cztery, wyżej wymienione geny kodują czynniki transkrypcyjne. W artykule przedstawiono współczesny stan wiedzy odnośnie specyfiki genomu kukurydzy warunkującej ogromną zdolność adaptacyjną tego gatunku jako tło dla procesów związanych z jego udomowieniem.


Słowa kluczowe:

dobór sztuczny, genom, hodowla, kukurydza, selekcja, udomowienie, zmienność genetyczna

Barros-Rios J., Malvar R. A., Jung H.- J. G., Santiago R. 2011. Cell wall composition as a maize defense mechanism against corn borers. Phytochem. 72: 365 — 371.
Google Scholar

Beadle G. W. 1980. The ancestry of corn. Sci. Am. 242: 112 — 119.
Google Scholar

Berke T. G., Rocheford T. R. 1999. Quantitative trait loci for tassel trait in maize. Crop Sci. 39: 1439 — 1443.
Google Scholar

Bjarnason M., Vasal M. K. 1992. Breeding quality protein maize (QPM. In: Plant Breeding Reviews vol. 9. John Wiley & Sons, Inc., New York:181 — 216.
Google Scholar

Brunner S., Pea G., Rafalski A. 2005. Origins, genetic organization and transcription of a family of non — autonomous helitron elements in maize. Plant J. 43:799 — 810.
Google Scholar

Buckler E. S., Gaut B. S., McMullen M. D. 2006. Molecular and functional diversity of maize. Current Opp. Plant Biol. 9: 172 — 176.
Google Scholar

Carpita NC. 1983. Hemicelluloses of the cell walls of Zea coleoptiles. Plant Physiol. 72: 515 — 521.
Google Scholar

Carpita N. C., McCann M. C. 2008. Maize and sorghum: genetic resources for bioenergy grasses. Trends Plant Sci. 13: 415 — 420.
Google Scholar

Carpita N. C., Tierney N., Campbell M. 2001. Molecular biology of the plant cell wall: searching for the genes that define structure, architecture and dynamic. Plant Mol. Biol. 47: 1 — 5.
Google Scholar

Chapman G. P. 1996. The biology of grasses. CAB International, Sydney.
Google Scholar

Darwin C. R. 1868. The Variation of Animals and Plants Under Domestication. Project Gutenberg Literary Archive Foundation, Oxford.
Google Scholar

Doebley J., Stec A. 1993. Inheritance of the morphological differences between maize and teosinte: comparison of results for two F2 populations. Genetics 134: 559 — 570.
Google Scholar

Doebley J., Stec A., Hubbard L. 1997. The evolution of apical dominance in maize. Nature 386: 485 — 488.
Google Scholar

Doebley J., Stec A., Wendel J., Edwards M. 1990. Genetic and morphological analysis of a maize — teosinte F2 population: Implications for the origin of maize. PNAS 87: 9888 — 9892.
Google Scholar

Dorweiler J., Stec A., Kermicle J., Doebley J. 1993. Teosinte glume architecture 1 a genetic locus controlling a key step in maize evolution. Science 262: 233 — 235.
Google Scholar

Dudley R. W., Lambert R. J. 1992. Ninety generations of selection for oil and protein in maize. Maydica 37: 81 — 87.
Google Scholar

Dudley R. W., Lambert R. J. 2004. 100 generations of selection for oil and protein in corn. Plant Breed. Rev. 24: 79 — 110.
Google Scholar

Eckart N. A. 2003. A new twist on transposons: the maize genome harbors helitron insertion. Plant Cell 15: 293 — 295.
Google Scholar

Feschotte C., Jiang N., Wessler S. R. 2002. Plant transposable elements: Where genetics meets genomics. Nat. Rev. Genet. 3: 329 — 341.
Google Scholar

Fisher R. A. 1930. The genetical theory of natural selection. Oxford Univ. Press. Oxford.
Google Scholar

Flagel L. E,, Wendel J. F. 2009. Gene duplication and evolutionary novelty in plants. New Phytol. 183: 557 — 564.
Google Scholar

Fu H., Park W., Yan X., Zheng Z., Shen B., Dooner H. K. 2001. The highly recombinogenic bz locus lies in an unusually gene — rich region of the maize genome. PNAS 98: 8903 — 8908.
Google Scholar

Gallavotti A., Zhao Q., Kyozuka J., Meeley R. B., Ritter M. K., Doebley J. F., Pe M. E., Schmidt R. J. 2004. The role of barren stalk1 in the architecture of maize. Nature 432: 630 — 635.
Google Scholar

Gaut B. S., Doebley J. F. 1997. DNA sequence evidence for the segmental allotetraploid origin of maize. PNAS 94: 6809 — 6814.
Google Scholar

Gaut B. S., Le Thierry d'Ennequin M., Peek A. S., Sawkins M. C. 2000. Maize as a model for the evolution of plant nuclear genomes. PNAS 197: 7008 — 7015.
Google Scholar

Gaut B. S., Morton B. R., McCaig B. C., Clegg M. T. 1996. Substitution rate comparisons between grasses and palms: Synonymous rate differences at the nuclear gene Adh parallel rate differences at the plastid gene rbcL. PNAS 93: 10274 — 10279.
Google Scholar

Hopkins C. G. 1899. Improvement in the chemical composition of the corn kernel. Illinois Agric. Expt. Sta. Bul. 55: 205 — 240.
Google Scholar

Hufford M. B., Bilinski P., Pyhäjärvi T., Ross-Ibarra J. In press. Teosinte as a model system for population and ecological genomics. Trends Genet. Dostęp on line: http://dx.doi.org/10.1016/ j.tig.2012.08.004.
Google Scholar

Jaenicke-Despres V., Buckler E. S., Smith B. D., Gilbert M. T. P., Cooper A., Doebley J., Pääbo S. 2003. Early allelic selection in maize as revealed by ancient DNA. Science 302: 1206 — 1208.
Google Scholar

Jiang N., Bao Z., Zhang X., Eddy S. R., Wessler S. R. 2004. Pack — MULE transposable elements mediate gene evolution in plants. Nature 431: 569 — 573.
Google Scholar

Kapitonov V. V., Jurka J. 2001. Rolling - circle transposons in eukaryotes. PNAS 98: 8714 — 8719.
Google Scholar

Kapitonov V. V., Jurka J. 2007. Helitrons on a roll: eukaryotic rolling - circle transposons. Trends Genet. 23: 521 — 529.
Google Scholar

Katsiosis A., Hagidimitriou M., Heslop-Harrison J. S. 1997. Genomic organization and physical distribution of Tyl - COPIA - like retrotransposons in maize and sorghum. Proc. XVII Genetics, Biotechnology and Breeding of Maize and Sorghum. The Royal Soc. Chem.: 36 — 51.
Google Scholar

Lai J., Li R., Xu X., Jin W., Xu M. 2010. Genome - wide patterns of genetic variation among elite maize inbred lines. Nature Genet., 42: 1027 — 1030.
Google Scholar

Lai J., Li Y., Messing J., Dooner H. K. 2005. Gene movement by Helitron transposons contributes to the haplotype variability of maize. PNAS 102: 9068 — 9073.
Google Scholar

Lal S. K., Giroux M. J., Brendel V., Vallejos C. E., Hannah L. C. 2003. The maize genome contains a Helitron insertion. Plant Cell 15: 381–391.
Google Scholar

Mertz E. T., Bates L. S., Nelson O. E. 1964. Mutant gene that changes protein composition and increases lysine content of maize endosperm. Science 145: 279 — 280.
Google Scholar

Messing J., Bharti A. K., Karlowski W. M., Gundlach H., Kim H. R., Yu Y., Wei F., Fuks G., Soderlund C. A., Mayer K. F. 2004. Sequence composition and genome organization of maize. PNAS 101: 14349 — 14354.
Google Scholar

Michalik B. (red.). 2009. Hodowla roślin z elementami genetyki i biotechnologii. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa.
Google Scholar

Moeller D. A, Tenaillon M. I., Tiffin P. 2007. Population structure and its effects on patterns of nucleotide polymorphism in teosinte (Zea mays ssp. parviglumis). Genetics 176: 1799 — 1809.
Google Scholar

Moose S. P., Dudley J. W., Rocheford T. R. 2004. Maize selection passes the century mark: a unique resource for 21st century genomics. Trends Plant Sci. 9: 358 — 364.
Google Scholar

Morgante M., Brunner S., Pea G., Fengler K., Zuccolo A., Rafalski A. 2005. Gene duplication and exon shuffling by helitron — like transposons generate intraspecies diversity in maize. Nat. Genet. 37: 997 — 1002.
Google Scholar

Paterson A. H., Bowers J. E., Bruggmann R., Dubchak I., Grimwood J., Gundlach H., Haberer G., Hellsten U., Mitros T., Poliakov A., Schmutz J., Spannagl M., Tang H., Wang X., Wicker T., Bharti A. K., Chapman J., Feltus A., Gowik U., Grigoriev I. V., Lyons E., Maher C. A., Martis M., Narechania A., Otillar R. P., Penning B. W., Salamov A. A., Wang Y., Zhang L., Carpita N. C., Freeling M., Gingle A. R., Hash C. T., Keller B., Klein P., Kresovich S., McCann M. C., Ming R., Peterson D. G., Mehboob-ur-Rahman, Ware D., Westhoff P., Mayer K. F. X., Messing J., Rokhsar D. S. 2009. The Sorghum bicolor genome and the diversification of grasses. Nature 45: 551 — 556.
Google Scholar

Peterson P. A. 1997. Maize genome: factors contributing to its reorganization. Proc. XVII Genetics, Biotechnology and Breeding of Maize and Sorghum, A. S. Tsaftaris (Ed). The Royal Soc. Chem.: 10 — 16.
Google Scholar

Piperno D. R., Flannery K. V. 2001. The earliest archaeological maize (Zea mays L.) from highland Mexico: New accelerator mass spectrometry dates and their implications. PNAS 98: 2101 — 2103.
Google Scholar

Piperno D. R., Ranere A. J., Holst I., Iriarte J., Dickau L. 2009. Starch grain and phytolith evidence for early ninth millennium B.P. maize from the Central Balsas River Valley, Mexico. PNAS 109: 5019 — 5024.
Google Scholar

Prasanna B. M. 2012. Diversity in global maize germplasm: Characterization and utilization. J. Biosci. 37: 843 — 855.
Google Scholar

Prasanna B. M., Vasal S. K., Kassahun B., Singh N. N. 2001. Quality protein maize. Current Science 81: 1308 — 1319.
Google Scholar

Raboy V., Below F. E., Dickinson D. B. 1989. Alternation of maize kernel phytic acid levels by recurrent selection for protein and oil. J. Hered. 80: 311 — 315.
Google Scholar

Ranere A. J., Piperno D. R., Holst I., Dickau L., Iriarte J. 2009. The cultural and chronological context of early Holocene maize and squash domestication in the Central Balsas River Valley, Mexico. PNAS 106: 5014 — 5018.
Google Scholar

Sage R. F., Kubien D. S. 2003. Quo vadis C4? An ecophysiological perspective on global change and the future of C4 plants. Photosynth. Res. 77: 209 — 225.
Google Scholar

Scherrera B., Isidorea E., Kleinb P., Kimb J., Bellecc A., Chalhoubc B., Kellera B., Feuilleta C. 2005. Large intraspecific haplotype variability at the Rph 7 locus results from rapid and recent divergence in the barley genome. Plant Cell 17: 361 — 374.
Google Scholar

Schmidt R. J., Burr F. A., Aukerman M. J., Burr B. 1990. Maize regulatory gene opaque — 2 encodes a protein with a "leucine — zipper" motif that binds to zein DNA. PNAS 87: 46 — 50.
Google Scholar

Schnable P. S., Doreen Ware D., Fulton R. S., Stein J. C., Wei F., Pasternak S., Liang C., Zhang J., Fulton L., Graves T. A., Minx P., Reily A. D., Courtney L., Kruchowski S. S., Chad Tomlinson C., Strong C., Delehaunty K., Fronick C., Courtney B., Rock S. M., Belter E., Du F., Kim K., Abbott R. M., Cotton M., Levy A., Marchetto P., Ochoa K., Jackson S. M., Gillam B., Chen W., Yan L., Higginbotham H., Cardenas C., Waligorski J., Applebaum E., Phelps L., Falcone J., Kanchi K., Thane T., Scimone A., Thane N., Henke J., Wang T., Ruppert J., Shah N., Rotter K., Hodges J., Ingenthron E., Cordes M., Kohlberg S., Sgro J., Delgado B., Mead K., Chinwalla A., Leonard S., Crouse K., Collura K., Kudrna D., Currie J., He R., Angelova A., Rajasekar S., Mueller S., Lomeli R., Scara G., Ko A., Delaney K., Wissotski M., Lopez G., Campos D., Braidotti M., Ashley E., Golser W., Kim H., Lee S., Lin J., Dujmic Z., Kim W., Talag J., Zuccolo A., Fan C., Sebastian A., Kramer M., Spiegel L., Nascimento L., Zutavern T., Miller B., Ambroise C., Muller S., Spooner W., Narechania A., Ren L., Wei S., Kumari S., Faga B., Levy M. J., McMahan L., Van Buren P., Vaughn M. W., Ying K., Yeh C-T., Emrich S. J., Jia Y., Kalyanaraman A., Hsia A-P., Barbazuk W.B., Baucom R.S., Brutnell T.S., Carpita N.C., Chaparro C., Chia J.-M., Deragon J.-M., Estill J.C., Fu Y., Jeddeloh J., Han Y., Lee H., Li P., Lisch D., Liu S., Liu Z., Nagel1 D. N., McCann M. C., SanMiguel P., Myers A., Nettleton D., Nguyen J., Penning B. W., Ponnala L., Schneider K.L., Schwartz D. C., Sharma A., Soderlund C., Springer M.N., Sun Q., Wang H., Waterman M., Westerman M., Wolfgruber T. K., Yang L., Yu Y., Zhang L., Zhou S., Zhu L., Bennetzen J. L., Dawe R.K., Jiang J., Jiang M., Presting G. M., Wessler S. R., Aluru S., Martienssen R. A., Clifton S. W., McCombie W. R., Wing R. O., Wilson R. K. 2009. The B 3 Maize genome: complexity, diversity, and dynamics. Science 326: 1112 — 1115.
Google Scholar

Shull G. H. 1946. Hybrid seed corn. Science 103: 547 — 550.
Google Scholar

Song M., Messing J. 2003. Gene expression of a gene family in maize based on noncollinear haplotypes. PNAS 100: 9055 — 9060.
Google Scholar

Sticklen M. B. 2008. Plant genetic engineering for biofuel production: towards affordable cellulosic ethanol. Nat. Rev. Genet. 9: 433 — 443.
Google Scholar

Swigonova Z., Lai J., Ma J., Ramakrishna W., Laca V., Bennetzen J. L., Messing J. 2004. On the tetraploid origin of the maize genome. Comp. Funct. Genom. 5: 281 — 284.
Google Scholar

Tenaillon M. I., Charcosset A. 2011. A European perspective on maize history. C.R. Biol. 334: 221 — 228.
Google Scholar

Tenaillon M. I., Sawkins M. C., Long A. D., Gaut R. L., Doebley J. F., Gaut B. S. 2001. Patterns of DNA sequence polymorphism along chromosome 1 of maize (Zea mays ssp. mays L.). PNAS, 98: 9161 — 9166.
Google Scholar

Tenaillon M. I., U'Ren J., Tenaillon O., Gaut B. S. 2004. Selection versus demography: a multilocus investigation of the domestication process in maize. Mol. Biol. Evol. 21: 1214 — 1225.
Google Scholar

Tian F., Stevens N. M., Buckler E. S. 2009. Tracking footprints of maize domestication and evidence for a massive selective sweep on chromosome 10. PNAS 106: 9979 — 9986.
Google Scholar

Vermerris V., Saballos A., Ejeta G., Mosier N. S., Ladisch M. R, Carpita N. C. 2007. Molecular breeding to enhance ethanol production from corn and sorghum stover. Crop Sci. 47: S142 — S153.
Google Scholar

Vigouroux Y. M., McMullen C. T., Hittinger H., Houchins L., Schulz S., Kresovich Y., Matsuoka O. S., Doebley J. 2002. Identifying genes of agronomic importance in maize by screening microsatellites for evidence of selection during domestication. PNAS 99: 9650 — 9655.
Google Scholar

Vollbrecht E., Springer P. S., Goh L, Buckler E. S., Martienssen R. 2005. Architecture of floral branch systems in maize and related grasses. Nature 436: 1119 — 1126.
Google Scholar

Walbot V. 2009. 10 reasons to be tantalized by the B73 maize genome. PloS Genet. 5: e1000723.
Google Scholar

Wang H., Nussbaum-Wagler T., B. Li, Q. Zhao, Vigouroux Y., Faller M., Bomblies K., Lukens L., Doebley J. 2005. The origin of the naked grains of maize. Nature 436: 714 — 719.
Google Scholar

Wang Q., Dooner H. K. 2012. Dynamic evolution of bz orthologous regions in the Andropogoneae and other grasses. Plant J. 72: 212 — 221.
Google Scholar

Wang R. L., Stec A., Hey J., Lukens L., Doebley J. 1999. The limits of selection during maize domestication. Nature 398: 236 — 239.
Google Scholar

Wilson L. M., Whitt S. R., Ibañez A. M., Rocheford T. R., Goodman M. M., Buckler E. S. 2004. Dissection of maize kernel composition and starch production by candidate gene association. Plant Cell 16: 2719 — 2733.
Google Scholar

Yamasaki M., Tenaillon M. I., Vroh Bi I., Schroeder S. G., Sanchez-Villeda H., Doebley J. F., Gaut B. S., McMullen M. D. 2005. A large — scale screen for artificial selection in maize identifies candidate agronomic loci for domestication and crop improvement. Plant Cell 17: 2859 — 2872.
Google Scholar

Yamasaki M., Wright S. I., McMullen M. D. 2007. Genomic screening for artificial selection during domestication and improvement in maize. Ann. Bot. 100: 967 — 973.
Google Scholar

Yong W. Link B., O'Malley R., Tewari J., Hunter C. T. III, Lu C.-A., X Li, Bleecker A. B, Koch K. E., McCann M. C., McCarty D. R., Patterson S. E., Reiter W.-D., Staiger C., Thomas S. R., Vermerris W., Carpita N. C. 2005. Genomics of plant cell wall biogenesis. Planta. 221: 747 — 751.
Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
03/31/2013

Cited By / Share

Sobkowiak, A., Szczepanik, J. i Sowiński, P. (2013) „Molekularne podłoże udomowienia kukurydzy”, Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, (267), s. 41–55. doi: 10.37317/biul-2013-0049.

Autorzy

Alicja Sobkowiak 
a.sobkowiak@ihar.edu.pl
Zakład Biochemii i Fizjologii Roślin, IHAR — PIB, Radzików Poland

Autorzy

Jarosław Szczepanik 

Zakład Ekofizjologii Molekularnej Roślin, Uniwersytet Warszawski, Warszawa Poland

Autorzy

Paweł Sowiński 

Zakład Ekofizjologii Molekularnej Roślin, Uniwersytet Warszawski, Warszawa Poland

Statystyki

Abstract views: 205
PDF downloads: 85


Licencja

Prawa autorskie (c) 2013 Alicja Sobkowiak, Jarosław Szczepanik, Paweł Sowiński

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.

Z chwilą przekazania artykułu, Autorzy udzielają Wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z artykułu przez czas nieokreślony na terytorium całego świata na następujących polach eksploatacji:

  1. Wytwarzanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy artykułu, w tym techniką drukarską oraz techniką cyfrową.
  2. Wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy artykułu.
  3. Publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie artykułu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
  4. Włączenie artykułu w skład utworu zbiorowego.
  5. Wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej do Internetu, lub innej sieci.
  6. Rozpowszechnianie artykułu w postaci elektronicznej w internecie lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie.
  7. Udostępnianie artykułu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu.

Autorzy poprzez przesłanie wniosku o publikację:

  1. Wyrażają zgodę na publikację artykułu w czasopiśmie,
  2. Wyrażają zgodę na nadanie publikacji DOI (Digital Object Identifier),
  3. Zobowiązują się do przestrzegania kodeksu etycznego wydawnictwa zgodnego z wytycznymi Komitetu do spraw Etyki Publikacyjnej COPE (ang. Committee on Publication Ethics), (http://ihar.edu.pl/biblioteka_i_wydawnictwa.php),
  4. Wyrażają zgodę na udostępniane artykułu w formie elektronicznej na mocy licencji CC BY-SA 4.0, w otwartym dostępie (open access),
  5. Wyrażają zgodę na wysyłanie metadanych artykułu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma.