Formowanie się plonu ziarna przez jego składowe u rodów hodowlanych pszenżyta ozimego w różnych warunkach środowiskowych
Wiesław Mądry
wieslaw_madry@sggw.edu.plKatedra Biometrii, SGGW, Warszawa (Poland)
Dariusz Gozdowski
Katedra Biometrii, SGGW, Warszawa (Poland)
Jan Rozbicki
Katedra Agronomii, SGGW. Warszawa (Poland)
Mirosław Pojmaj
Hodowla Roślin Danko Sp. z o.o., z/s w Choryni, Oddział Laski (Poland)
Stanisław Samborski
Katedra Agronomii, SGGW. Warszawa (Poland)
Abstrakt
W pracy przedstawiono ocenę 40 rodów hodowlanych pszenżyta ozimego pod względem plonu ziarna i trzech jego składowych (liczby kłosów na jednostce powierzchni, liczby ziaren w kłosie oraz średniej masy ziarniaka, MTZ) na podstawie serii doświadczeń przedrejestrowych w trzech miejscowościach: Dębinie Laskach i Sobiejuchach w jednym sezonie wegetacyjnym. Badania były ukierunkowane na wielocechową charakterystykę różnych rodzajów architektury składowych plonu u rodów, określających ich strategie formowania się plonu ziarna. W środowisku każdej miejscowości wydzielono grupy (skupienia) rodów o podobnych wartościach składowych plonu. Układy wartości tych składowych u rodów w każdej grupie w danym środowisku opisują ilościowe strategie formowania się plonu ziarna przez rozpatrywane składowe. Różnorodność strategii formowania się plonu przedstawiono za pomocą analizy składowych głównych, jako metody do wielocechowej oceny podobieństwa i niepodobieństwa badanych obiektów W każdym środowisku rody różniły się znacząco pod względem składowych plonu, natomiast ich zmienność plonu ziarna była relatywnie niewielka, z powodu kompensacji liczby kłosów na m2 i liczby ziaren w kłosie. Ilościowe strategie formowania się plonu ziarna pszenżyta ozimego przez składowe plonu podlegają interakcji GE, która może utrudniać wybór kryteriów selekcji, uwzględniających jednocześnie trzy składowe plonu. Najwyższe plony ziarna rodów były zwykle uwarunkowane przez relatywnie wysokie wartości jednocześnie dwóch składowych plonu, przy niezbyt dużej redukcji trzeciej składowej, nie zaś przez zrównoważony układ poziomów wszystkich trzech składowych.
Słowa kluczowe:
analiza składowych głównych, analiza skupień, plon ziarna, pszenżyto ozime, rody hodowlane, składowe plonu, stacje doświadczalne, wielocechowa różnorodnośćBibliografia
Abayomi,Y., Wright, D. 1999. Effects of water stress on growth and yield of spring wheat (Triticum aestivum L.) cultivars. Trop. Agric. 76: 120 — 125.
Google Scholar
Allaru M., Moller B., Hansen A. 2004. Triticale yield formation and quality influenced by different N fertilization regimes. Agronomy Research 2: 3 — 12.
Google Scholar
Anderson W. 1986. Some relationships between plant population, yield components and grain yield of wheat in a Mediterranean environment. Aust. J. Agric Res. 37: 219 — 233.
Google Scholar
Annicchiarico P. 2002. Genotype × environment interactions: Challenges and opportunities for plant breeding and cultivar recommendations. FAO Plant Production Protection Paper 174. FAO, Rome.
Google Scholar
Annicchiarico P., Pecetti P. 1995. Morpho-physiological traits to complement grain yield selection under semi-arid Mediterranean conditions in each of the durum wheat types Mediterranean typical and syriacum. Euphytica 86: 191 — 198.
Google Scholar
Bidinger F. R., Mahalakshmi V., Rao G. D. P. 1987. Assessment of drought resistance in pearl millet [Pennisetum americanum (L.) Leeke]. I. Factors affecting yields under stress. Aust. J. Agric. Res. 38: 37 — 48.
Google Scholar
Ceccarelli S., Acevedo E., Grando S. 1991. Breeding for yield stability in unpredictable environments: single traits, interaction between traits, and architecture of genotypes. Euphytica 56: 169 — 185.
Google Scholar
Chmielewski F., Kohn W. 2000. Impact of weather on yield components of winter rye over 30 years. Agric. Forest Meteorol. 102: 253 — 261.
Google Scholar
Dhungana P., Eskridge K. M., Baenziger P. S., Campbell B. T., Gill K. S., Dweikat I. 2007. Analysis of genotype-by-environment interaction in wheat using a structural equation model and chromosome substitution lines. Crop Sci. 47: 477 — 484.
Google Scholar
de la Vega A. J., Hall A. J., Kroonenberg P. M. 2002. Investigating the physiological bases of predictable and unpredictable genotype by environment interactions using three-mode pattern analysis. Field Crops Research 78: 165 — 183.
Google Scholar
Dofing S. M., Knight C. W. 1992. Alternative model for path analysis of small-grain yield. Crop Sci. 32, 487 — 489.
Google Scholar
Duggan B. L., Domitruk D. R., Fowler D. B. 2000. Yield component variation in winter wheat grown under drought stress. Can. J. Plant Sci. 80: 739 — 745.
Google Scholar
Epinat-Le Signor C., Dousse S., Lorgeou J., Denis J. B., Bonhomme R., Carolo P., Charcosset A. 2001. Interpretation of genotype × environment interactions for early maize hybrids over 12 years. Crop Sci. 41: 663 — 669.
Google Scholar
García del Moral L. F.,.Rharrabti Y., Elhani S., Martos V., Royo C. 2005. Yield formation in Mediterranean durum wheats under two contrasting water regimes based on path-coefficient analysis. Euphytica 146: 203 — 212.
Google Scholar
Garcıa del Moral, L. F., Ramos, J.M., Garcı´a del Moral, B., Jimenez-Tejada, M.P., 1991. Ontogenic approach to grain production in spring barley based on path-coefficient analysis. Crop Sci. 31: 1179 — 1185.
Google Scholar
Garcıa del Moral, L. F., Rharrabti, Y., Villegas, D., Royo, C., 2003. Evaluation of grain yield and its components in durum wheat under Mediterranean conditions: an ontogenic approach. Agron. J. 95: 266 — 274.
Google Scholar
Giunta F., Motzo R., Deidda M. 1999. Grain yield analysis of a triticale (x Triticosecale Wittmack) collection grown in a Mediterranean environment. Field Crops Research 63: 199 — 210.
Google Scholar
Giunta, F., Motzo, R., Deidda, M. 1993. Effect of drought on yield and yield components of durum wheat and triticale in a Mediterranean environment. Field Crops Res. 33: 399 — 409.
Google Scholar
Gonzalez A., Martın I., Ayerbe L. 2007. Response of barley genotypes to terminal soil moisture stress: phenology, growth, and yield. Aust. J. Agric. Res. 58: 29 — 37.
Google Scholar
Khanna-Chopra R., Viswanathan C. 1999. Evaluation of heat stress tolerance in irrigated environment of T. aestivum and related species. I. Stability in yield and yield components. Euphytica 106: 169 — 180.
Google Scholar
Krajewski P., Kaczmarek Z., Czajka S. 2006. EKSPLAN wersja 2. Planowanie i analiza statystyczna doświadczeń hodowlanych. Instytut Genetyki Roślin PAN, Poznań.
Google Scholar
Lafitte H.R., Courtois B. 2002. Interpreting cultivar × environment interactions for yield in upland rice: assigning value to drought-adaptive traits. Crop Sci. 42: 1409 — 1420.
Google Scholar
Leilah A. A., Al-Khateeb S. A. 2005. Statistical analysis of wheat yield under drought conditions. J. Arid Environ. 61: 483 — 496.
Google Scholar
Mądry W. 2004. Modele i metody statystyczne analizy interakcji genotypowo-środowiskowej, stabilności i adaptacji genotypów. Post. Nauk Roln. 2/ 308: 29 — 43.
Google Scholar
Mądry W., Gozdowski D., Rozbicki J., Pojmaj M., Samborski S. 2007. Związki między plonem ziarna a jego składowymi w populacji rodów hodowlanych pszenżyta ozimego w trzech stacjach doświadczalnych. Biul. IHAR (w druku).
Google Scholar
Mohammadi S.A., Prasanna.M. 2003. Analysis of genetic diversity in crop plants -salient statistical tools and considerations. Crop Sci. 43: 1235 — 1248.
Google Scholar
Moragues M., Garcıa del Moral L. F., Moralejo M., Royo C. 2006. Yield formation strategies of durum wheat landraces with distinct pattern of dispersal within the Mediterranean basin. I. Yield components. Field Crops Res. 95: 194 — 205.
Google Scholar
Motzo R., Giunta F., Deidda M. 2001. Factors affecting the genotype x environment interaction in spring triticale grown in a Mediterranean condition. Euphytica 121: 317 — 324.
Google Scholar
Oettler G., Tams S. H., Utz H. F., Bauer E., Melchinger A. E. 2005. Prospects for hybrid breeding in winter triticale: I. Heterosis and combining ability for agronomic traits in European elite germplasm. Crop Sci. 45:1476–1482.
Google Scholar
Royo C., Voltas, J., Romagosa I. 1999. Remobilization of preanthesis assimilates to the grain for grain only and dual purpose (forage and grain) triticale. Agron. J. 91:312–316.
Google Scholar
Royo C., Álvaro F., Martos V., Ramdani A., Isidro J., Villegas D., García del Moral L. F. 2007. Genetic changes in durum wheat yield components and associated traits in Italian and Spanish varieties during the 20th century. Euphytica 155: 259 — 270.
Google Scholar
Rozbicki J. 1997. Agrotechniczne uwarunkowania wzrostu, rozwoju i plonowania pszenżyta ozimego. Fundacja "Rozwój SGGW".
Google Scholar
Santiveri F., Royo C., Romagosa I. 2002. Patterns of grain filling of spring and winter hexaploid triticales. Eur. J. Agron. 16: 219 — 230.
Google Scholar
SAS Institute. 2001. SAS system for Windows. v. 8.2. SAS Inst., Cary, NC.
Google Scholar
Simane, B., Struik, P. C., Nachit, M., Peacock, J. M., 1993. Ontogenic analysis of yield components and yield stability of durum wheat in water-limited environments. Euphytica 71: 211 — 219.
Google Scholar
van Ginkel M., Calhoun D. S., Gebeyehu G., Miranda A., Tian-you C., Pargas Lara R., Trethowan R. M., Sayre K., Crossa J., Rajaram S. 1998. Plant traits related to yield of wheat in early, late, or continuous drought conditions. Euphytica 100: 109–121.
Google Scholar
van Oosterom E. J., Bidinger F. R, Weltzien E. R. 2003. A yield architecture framework to explain adaptation of pearl millet to environmental stress. Field Crops Research 80: 33 — 56.
Google Scholar
van Oosterom E.J., Kleijn D., Ceccarelli S., Nachit M. M. 1993. Genotype-by-environment interactions of barley in the Mediterranean region. Crop Sci. 33: 669 — 674.
Google Scholar
van Oosterom E.J., Weltzien E., Yadav O. P., Bidinger F. R. 2006. Grain yield components of pearl millet under optimum conditions can be used to identify germplasm with adaptation to arid zones. Field Crops Research 96: 407 — 421.
Google Scholar
Vargas M., Crossa J., Reynolds M. P., Dhungana P., Eskridge K. M. 2007.Structural equation modelling for studying genotype × environment interactions of physiological traits affecting yield in wheat. J. Agric. Sci. 145:151 — 161.
Google Scholar
Ward J. 1963. Hierarchical grouping to optimize an objective function. Journal of the American Statistical Association, 58, 301, 236 — 244.
Google Scholar
Yan W., Hunt. L. A. 2001. Interpretation of genotype × environment interaction for winter wheat yield in Ontario. Crop Sci. 41: 19–25.
Google Scholar
Yan W., Wallace D. H. 1995. Breeding for negatively associated traits. Plant Breeding Reviews 13: 141 — 177.
Google Scholar
Yoshihira T., Araki K., Nakatsukasa K. 2004. Growth characteristics of winter triticale in Hokkaido collected from various countries: I. Comparison of yields and related characteristics of promising varieties and low-yielding varieties. Journal of Rakuno Gakuen University. Natural Science. 28:233 — 244.
Google Scholar
Yoshihira T., Karasawa T, Nakatsuka K. 2002. Comparison of growth characteristics and yield components between high-yielding and low-yielding varieties of winter triticale in Hokkaido, Japan. Journal of Rakuno Gakuen University. Natural Science, 26: 327 — 337.
Google Scholar
Autorzy
Dariusz GozdowskiKatedra Biometrii, SGGW, Warszawa Poland
Autorzy
Jan RozbickiKatedra Agronomii, SGGW. Warszawa Poland
Autorzy
Mirosław PojmajHodowla Roślin Danko Sp. z o.o., z/s w Choryni, Oddział Laski Poland
Autorzy
Stanisław SamborskiKatedra Agronomii, SGGW. Warszawa Poland
Statystyki
Abstract views: 248PDF downloads: 33
Licencja
Prawa autorskie (c) 2007 Wiesław Mądry, Dariusz Gozdowski, Jan Rozbicki, Mirosław Pojmaj, Stanisław Samborski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Z chwilą przekazania artykułu, Autorzy udzielają Wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z artykułu przez czas nieokreślony na terytorium całego świata na następujących polach eksploatacji:
- Wytwarzanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy artykułu, w tym techniką drukarską oraz techniką cyfrową.
- Wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy artykułu.
- Publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie artykułu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
- Włączenie artykułu w skład utworu zbiorowego.
- Wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej do Internetu, lub innej sieci.
- Rozpowszechnianie artykułu w postaci elektronicznej w internecie lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie.
- Udostępnianie artykułu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu.
Autorzy poprzez przesłanie wniosku o publikację:
- Wyrażają zgodę na publikację artykułu w czasopiśmie,
- Wyrażają zgodę na nadanie publikacji DOI (Digital Object Identifier),
- Zobowiązują się do przestrzegania kodeksu etycznego wydawnictwa zgodnego z wytycznymi Komitetu do spraw Etyki Publikacyjnej COPE (ang. Committee on Publication Ethics), (http://ihar.edu.pl/biblioteka_i_wydawnictwa.php),
- Wyrażają zgodę na udostępniane artykułu w formie elektronicznej na mocy licencji CC BY-SA 4.0, w otwartym dostępie (open access),
- Wyrażają zgodę na wysyłanie metadanych artykułu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma.
Inne teksty tego samego autora
- Joanna Ukalska, Krzysztof Ukalski, Tadeusz Śmiałowski, Wiesław Mądry, Badanie zmienności i współzależności cech użytkowych w kolekcji roboczej pszenicy ozimej (Triticum aestivum L.) za pomocą metod wielowymiarowych. Część II. Analiza składowych głównych na podstawie macierzy korelacji fenotypowych i genotypowych , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 249 (2008): Wydanie regularne
- Dariusz Gozdowski, Wiesław Mądry, Zdzisław Wyszyński, Analiza korelacji i współczynników ścieżek w ocenie współzależności plonu ziarna i jego składowych u dwóch odmian jęczmienia jarego , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 248 (2008): Wydanie regularne
- Wiesław Mądry, Dariusz Gozdowski, Historia rozwoju statystycznych metod planowania i analizy doświadczeń rolniczych na świecie oraz w Polsce , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 288 (2020): Wydanie regularne
- Krzysztof Ukalski, Joanna Ukalska, Tadeusz Śmiałowski, Wiesław Mądry, Badanie zmienności i współzależności cech użytkowych w kolekcji roboczej pszenicy ozimej (Triticum aestivum L.) za pomocą metod wielowymiarowych. Część I. Korelacje fenotypowe i genotypowe , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 249 (2008): Wydanie regularne
- Marcin Studnicki, Wiesław Mądry, Tadeusz Śmiałowski, Wielocechowa analiza różnorodności fenotypowej w kolekcji roboczej pszenicy jarej , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 252 (2009): Wydanie regularne
- Adriana Derejko, Wiesław Mądry, Dariusz Gozdowski, Jan Rozbicki, Jan Golba, Mariusz Piechociński, Marcin Studnicki, Wpływ odmian, miejscowości i intensywności uprawy oraz ich interakcji na plon pszenicy ozimej w doświadczeniach PDO , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 259 (2011): Wydanie regularne
- Helena Kubicka, Dariusz Gozdowski, Jerzy Puchalski, Wiesław Łuczak, Wielocechowa ocena zróżnicowania form lokalnych żyta o różnym pochodzeniu geograficznym pod względem cech morfologicznych i użytkowych , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 264 (2012): Wydanie regularne
- Dariusz Gozdowski, Daniel Sas, Stanisław Samborski, Andrzej Kapeliński, Ocena zmienności przestrzennej zasobności gleby i plonowania pszenicy ozimej z wykorzystaniem pakietu R , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 259 (2011): Wydanie regularne
- Anna Rajfura, Wiesław Mądry, Tadeusz Drzazga, Marzena Iwańska, Wydzielanie grup miejscowości na podstawie serii doświadczeń wielokrotnych ze zmiennym składem odmian w latach przy użyciu pakietu SEQRET. Część II. Przykład dla plonu ziarna z doświadczeń przedrejestrowych z pszenicą ozimą , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 250 (2008): Wydanie regularne
- Dariusz Gozdowski, Wiesław Mądry, Charakterystyka i empiryczne porównanie prostej oraz złożonej analizy ścieżek w ocenie determinacji plonu roślin przez ich cechy plonotwórcze. Część I. Prezentacja stosowanych metod , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 249 (2008): Wydanie regularne
