Badania nad aklimatyzacją i wykorzystaniem barszczu Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi Manden) jako rośliny pastewnej
Regina Lutyńska
Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, Zakład Roślin Pastewnych - Kraków (Poland)
Abstrakt
Nasiona Heracleum sosnowskyi kiełkują wiosną po przejściu procesu stratyfikacji (w okresie zimowym).
Wzrost sadzonek może być utrudniony przez zbyt głęboki siew lub tworzenie się skorupy na powierzchni gleby. Zachwaszczenie plantacji może często hamować wzrost roślin, szczególnie w okresie formowania się rozety liści (kwiecień - maj). Początkowo wzrost Heracleum jest powolny, ale od połowy lata staje się intensywny.
W pierwszym roku wegetacji można uzyskać tylko jeden pokos, który wykonuje się pod koniec września. Plon świeżej masy wynosi 24-80 ton z hektara, co odpowiada 3-9,2 tonom suchej masy.
Formacja influorescencji rozwija się głównie w drugim roku, ale także w trzecim, a nawet później. Dzieje się to w połowie czerwca i wskazuje na optymalny czas na pierwszy pokos w drugim i kolejnych latach wegetacji. Drugi pokos wykonuje się pod koniec września.
W drugim roku uprawy poletko doświadczalne dało plon 190-277 ton świeżej masy z hektara (dwa zbiory razem), co odpowiada 26-31 tonom suchej masy. Duża plantacja dała odpowiednio 88-145 ton lub 10-17 ton. Niższy plon na dużej plantacji spowodowany był głównie zbyt niskim wskaźnikiem siewek i opóźnionym terminem odchwaszczania.
W ciągu 6 lat eksploatacji plantacji Heracleum na glebie brunatnej, przy niezmienionym poziomie nawożenia NPK i kwasowości gleby pH 5,7 - pH 6,7, stwierdzono, że poziom Mg pozostał stabilny, poziomy P i K, a także mikroelementów wykazywały niewielkie wahania. Potwierdzono, że niska aktywność biologiczna gleby obserwowana w pierwszych 4 latach uprawy, wzrosła później.
Zielonka z roślin Heracleum sosnowskyi zawiera średnio 12% suchej masy. W 1 kg suchej masy znajduje się: 180 g surowego białka surowego, 38,5 g tłuszczu surowego, 174 g włókna surowego, 467 g ekstrahowalnych związków bezazotowych, 24 g Ca, 3,4 g P i 8 g Mg.
Zielonkę można kisić oddzielnie lub jako składnik dodawać do materiałów trudno kiszonych, w tym słomy zbożowej.
Kiszona ma średnio 14,7% suchej masy. W 1 kg suchej masy kiszonki można znaleźć: 140 g białka surowego, 60 g tłuszczu surowego, 180 g włókna surowego, 457 g ekstrahowalnych związków bezazotowych, 15 g Ca, 4 g P i 4 g Mg.
Pasze z Heracleum sosnowskyi są chętnie przyjmowane przez bydło i owce. Procentowa strawność materii organicznej zielonki i kiszonki jest wysoka i przewyższa inne świeże i kiszone pasze.
W 1 kg suchej masy zielonki znajduje się średnio 6,90 MJ (1,16 OU), w 1 kg suchej masy kiszonki znajduje się 6,34 MJ (1,14 OU) energii netto dla przeżuwaczy. Stężenie to jest znacznie wyższe niż w innych stosowanych zielonkach lub kiszonkach.
Zawartość białka strawnego w 1 kg suchej masy wynosi 160 g w zielonce i 125 g w kiszonce.
Rośliny Heracleum sosnowskyi zawierają substancje kumarynowe. Niektóre z nich wykazują właściwości fotosensybilizujące. Ani nie szkodzą one w pełni warunkom zdrowotnym karmionych zwierząt, ani nie zaobserwowano żadnego obniżenia jakości mleka.
Plantacje wielkoobszarowe dostarczyły w latach 1978-1979 od 73 tys. MJ netto do 120 tys. MJ netto (lub od 12 do 20 tys. OU) i od 1,7 tony do 2,7 tony białka strawnego na hektar. Przeprowadzono badania programu hodowlanego w celu wyselekcjonowania roślin o szybkim początkowym wzroście. Zastosowano metodę oceny siewek. Hodowlę przeprowadzono metodą selekcji indywidualnej.
Słowa kluczowe:
Heracleum sosnowskyiBibliografia
Aleksandrowicz J. 1971. Wizja profilaktyki zawałów i nowotworów. Wszechświat. 5.
Google Scholar
Belotti D. 1979. Tymczasowa metodyka oceny nasion barszczu (HeTacteum sosnowskyi Manden). Opracowanie. IHAR. 1179 - (9).
Google Scholar
Beyer M. i wsp. 1972. Das DDR-Futterbewertungssystem.VEB Deutsch Landw. Berlin.
Google Scholar
Blazek Z. 1969. Czechoslovenska Farmacie. XVIII. b.
Google Scholar
Charkiewicz S. S. i wsp. 1964. Borszczewik Sosnowskoho wysokourożajnoje kormowoje rastienie. Kijew Naukowa Dumka.
Google Scholar
Czubarowa G. W. 1974 a. Silosnyje kultury. Praca zbiorowa. Moskwa.
Google Scholar
Czubarowa G. W. 1974 b. Izuczenie perspektiwnych mnogoletnich siłosnych rastienii. Kormoproizwodstwo. Moskwa. Kolos.
Google Scholar
Czubarowa G. W. 1976. Borszczewik Sosnowskowo w nieczernoziemnoj zonie. Ziemliedielie 10.
Google Scholar
Cwikliński E. 1973. Heracleum mantegazzianum S-Omm. et Lev. - Roślina mało znana. Zesz. Nauk. AR 39. Szczecin.
Google Scholar
DLG. l968. DLG-Futterwerttabelle für Wiederäkauer. DLG - Verlag Frankfurt am Main.
Google Scholar
Dragendorf G. 1898. Heilpflanzen. Verlag von F. Euke Stuttgart.
Google Scholar
Gawłowska M. 1956. Dissertationes Pharmaceuticae. VII.
Google Scholar
GUS. 1979. Wynikowy szacunek plonów ziemiopłodów w 1978 roku.
Google Scholar
Hanczakowski P. Lutyńska R. 1976. Ekstrakcja białek z liści. barszczu (Helacleum sosnowskyi) nawożonego różną ilością azotu. Roczn. Nauk Zootechn. 3.1.
Google Scholar
Hartwich C. 1911. Apotekearzt. T. 25 67.703.
DOI: https://doi.org/10.1159/000292189
Google Scholar
Henmg A. 1976. Podstawy żywienia zwierząt. PWRL. Warszawa.
Google Scholar
Kabysz T. A. 1979. Diferencirowanyje sroki ukosa .borszczewika w borbie s piestrokryłkoj. Zaszcz. Rastienii 5. 41.
Google Scholar
Kamińska W. Kardasz T. Strahl A. 1$)69. Metody .badań laboratoryjnych w stacjach chemiczno-rolniczych. IUNG. Puławy
Google Scholar
Kamińska W. Kardasz T. Strahl A. Szymborska A. 1976. Skład chemiczny roślin uprawnych i niektórych pasz pochodzenia roślinnego. PWRiL. Warszawa.
Google Scholar
Karaś J. 1978. Rozdział I i II. Paszoznawstwo i zasady żywienia ·zwierząt (Praca zbiorowa). PWRIL. Warszawa.
Google Scholar
Karaś J. Witczak F. 1970. Tabele składu mineralnego pasz. PWRiL. Warszawa.
Google Scholar
Karrer W. 1958. Konstitutton und Vorkommen der organischen Pflanzenstoffc (exclusive Alkaloide). Birkhä-user Verlak. Basel und Stuttgart.
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-0348-6808-2
Google Scholar
Kohlmiinzer S. 1977. Farmakognozja. PZWL. Warszawa.
Google Scholar
Konopiński T. 1964. żywienie zwierząt. PWRiL. Warszawa.
Google Scholar
Korczyński A. 1978. Informacja z wyników badań nad uprawą i wykorzystaniem Heracleum sosnowskyi (maszynopis).
Google Scholar
Kostuch R. Lipiński J. 1978. Próba oceny przydatności pastwiskowej odmian traw i motylkowatych. Wiad. IMUZ. XIII. 4.
Google Scholar
Koter M. 1977. Chemia rolna. PWRiL. Warszawa. Lutyńska R. 1974 a. Wysokoplonująca roślina pastewna z rodziny baldaszkowatych. Nowe Rolnictwo. 20.
Google Scholar
Lutyńska R. Ząbecka M. Węgrzyn J. 1974 b. Heracleum sosnowskyi Manden – nowa dla Polski wysokoplonująca roślina pastewna. Hodowla Roślin Aklimat. i Nasienn. 18,6.
Google Scholar
Lutyńska R. 1975. Badania nad wieloletnią rośliną pastewną Heracleum sosnowskyi Manden. Przegl. Hodowl. 21.
Google Scholar
Lutyńska R. 1977 a. Heracleum a wonderful fodder. Poland 1 (269).
Google Scholar
Lutyńska R. 1977 b. Nowe źródło nektaru. Pszczelarstwo. 7.
Google Scholar
Lutyńska· R. 1978. Uprawa rośliny pastewnej Heracleum sosnowskyi Manden (instrukcja). IHAR 65 (100).
Google Scholar
Łarin I. W. 1957. Rastitielnoje syrio SSSR. red. M. M. Ilinina. Naturnyje rastienia. Akad. Nauk SSSR. T. Il.
Google Scholar
Madaus S. 1938. Lehrb. der biologischen Heilmittel. I. t. II.
Google Scholar
Mandenowa I. P. 1950. Kaukazkie widy roda Heracleum. Monografia ser. A. Sistiematyka i geogra.fia rastienii. Tbilisi.
Google Scholar
Mandenowa I. P. 1951. Rodzaj Heracleum L. Flora SSSR. XVII. Moskwa.
Google Scholar
Maurizio A. 1926. Pożywienie roślinne i rolnictwo w rozwoju dziejowym. Wyd. Min. Wym. Relig. i Oświec. Publicznego. Warszawa.
Google Scholar
Miedwiediew P. F. 1970. Rekomendacja po wozdiełowaniu mnogoletnich siłosnych kultur. Lenizdat.
Google Scholar
Mikołajczak Z. Borkowski J. Czuba R. 1975. Zawartość mikroelementów w glebach darniowych i zbiorowiskach trawiastych Sudetów. Zesz. Problem. Nauk Roln. 1:62.
Google Scholar
Moisiejew K. A. Wawiłow P. P. i wsp. 1963. Nowyje perpektiwnyie silosnyie rastienia w Komi ASSR. Cyktywkar.
Google Scholar
Muradian A. A. Aprikian S. V. 1976. Cumarin derivatives of two species of Heracleum L. firom Armenian Flora - H. sosnowskyi Mand. and H. trachyloma Fisch et Mey. Biołogiczeskij żurnal Armenii. XXIX. 9.
Google Scholar
Nejsztat M. J. 1957. Opredielitiel rastienii sredniej połosy jewropejskoj czasti SSSR. Moskwa.
Google Scholar
Pasieka E. 1977. Wartość pokarmowa kiszonki sporządzonej z barszczu gatunku Heracleum sosnowskyi. N owe Roln. 23.
Google Scholar
Pasieka E. Lutyńska R. 1978. Zawartość podstawowych składników pokarmowych w Heracleum sosnowskyi. Przegl. Hodowl. 18.
Google Scholar
Pasieka E. 1979. Jakość kiszonek z Heracleum (w druku).
Google Scholar
Preś_ J., Fritz Z. 1978. Rola węglowodanów w żywieniu przeżuwaczy. Przegl. Hodowl. 17.
Google Scholar
Rauschert S. 1972. Wiesen und Wiedenpflanzen. Neuman Verlag.
Google Scholar
Rocznik Meteorologiczny PIHM: 1961, 1962, 1963, 1964 i 1965.
Google Scholar
Romandina M. D. Sklar W. N. 1976. Rezultaty izuczenia nowych siłosnych kultur w Kirgizji. Kormoproizwodstwo. 14.
Google Scholar
Rostafiński J. 1916. O nazwach oraz użytkach ćwikły. Rozpr. Akad. Umiej. Wydział Filologii. 53.
Google Scholar
Rostafiński J. 1956. Przewodnik do oznaczania roślin. PWRiL. Warszawa.
Google Scholar
Ruszczyc Z. 1974. żywienie zwierząt i paszoznawstwo. PWRiL. Warszawa.
Google Scholar
Snwzdarg E. 1926. Contributions a la biologie de I' Acidia heraclei L. Zaszcz. Rastienii ot wreditielej. 4-5.
Google Scholar
Sacypierowa I. F. 1973. O perspektiwach selekcjonnych rabot s grupoj furokumarinonosnych rastienii. Akad. Nauk Litowskoj SSR, Vilnjus.
Google Scholar
Smolski W. i wsp. 1970. Nowyje perspekhwnyje dla Biełorusi kormowo-siłosnyje rastienia. Izd. Nauka i Technika. Minsk.
Google Scholar
Szmakowa A. G. i wsp. 1970. Ocenka kormowych dostoinstw siłosa iz borszczewika Sosnowskowo. Lenizdat.
Google Scholar
Schmuck A. 1969. Meteorologia i klimatologia dla WSR. PWRiL. Warszawa.
Google Scholar
Strzelecki A. 1876. Gospodarstwo pastewne. Nakładem Biblioteki Rolniczej w Warszawie.
Google Scholar
Szymona K. 1978. Część A. Rozdz. III. Część B. Rozdz IV. Paszoznawstwo i zasady żywienia zwierząt. (Praca zbiorowa). PWRiL. Warszawa.
Google Scholar
Świejkowski L. 1950. Rośliny lecznicze występujące w stanie dzikim. Wyd. Polsk. Zw. Zielarskiego.
Google Scholar
Underwood E. J. 1971. Żywienie mineralne zwierząt. PWRiL. Warszawa.
Google Scholar
Wawiłow P. P. Kondratiew A. A. 1975. Nowyje kormowyje kultury. Rossielchozizdat.
Google Scholar
Wawiłow P. P: Kondratiew A. A. Docenko A. I. 1976. Naucznyje osnowy agrotechniki kormowych kultur. Borszczewik Sosnowskowo. TSCbA. Moskwa.
Google Scholar
Wawiłow P. P. Docenko A. I. Abasow Sz. M. 1977. Ob ahrotechnikie borszczewika Sosnowskowo. Izwiestia. TSChA. wyp. 5.
Google Scholar
Witczak F. 1978. Część B. Rozdz. III. Paszoznawstwo i zasady żywienia zwierząt. PWRiL. (Praca zbiorowa). Warszawa.
Google Scholar
Ziołecka A. Kużdowicz M. Kielanowski J. 1979. Tabele składu chemicznego i wartości pokarmowej pasz krajowych. PWN. Warszawa.
Google Scholar
Autorzy
Regina LutyńskaInstytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, Zakład Roślin Pastewnych - Kraków Poland
Statystyki
Abstract views: 15PDF downloads: 3
Licencja
Prawa autorskie (c) 1980 Regina Lutyńska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Z chwilą przekazania artykułu, Autorzy udzielają Wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z artykułu przez czas nieokreślony na terytorium całego świata na następujących polach eksploatacji:
- Wytwarzanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy artykułu, w tym techniką drukarską oraz techniką cyfrową.
- Wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy artykułu.
- Publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie artykułu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
- Włączenie artykułu w skład utworu zbiorowego.
- Wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej do Internetu, lub innej sieci.
- Rozpowszechnianie artykułu w postaci elektronicznej w internecie lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie.
- Udostępnianie artykułu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu.
Autorzy poprzez przesłanie wniosku o publikację:
- Wyrażają zgodę na publikację artykułu w czasopiśmie,
- Wyrażają zgodę na nadanie publikacji DOI (Digital Object Identifier),
- Zobowiązują się do przestrzegania kodeksu etycznego wydawnictwa zgodnego z wytycznymi Komitetu do spraw Etyki Publikacyjnej COPE (ang. Committee on Publication Ethics), (http://ihar.edu.pl/biblioteka_i_wydawnictwa.php),
- Wyrażają zgodę na udostępniane artykułu w formie elektronicznej na mocy licencji CC BY-SA 4.0, w otwartym dostępie (open access),
- Wyrażają zgodę na wysyłanie metadanych artykułu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma.
