Charakterystyka mieszańców pszenicy z jęczmieniem (X Tritordeum Ascherson et Graebner) w warunkach klimatycznych Europy Środkowej
Petr Martinek
martinek@vukrom.czAgricultural Research Institute Kroměříž, Czech Republic (Czechia)
Ludmila Ohnoutková
Academy of Sciences of the Czech Republic, Institute of Experimental Botany, Olomouc, Czech Republic (Czechia)
Tomáš Vyhnánek
Mendel University of Agriculture and Forestry Brno, Dept. of Botany and Physiology, Faculty of Agronomy, Brno, Czech Republic (Czechia)
Jan Bednář
Mendel University of Agriculture and Forestry Brno, Dept. of Botany and Physiology, Faculty of Agronomy, Brno, Czech Republic (Czechia)
Abstrakt
Analizowano trzynaście genotypów tritordeum heksaploidalnego (2n = 4x = 42; AABBHchHch) i dwa genotypy oktoploidalnego (2n = 4x = 56; AABBDDHchHch). Genotypy te wysiewano wiosną w latach 1999–2001 razem z wzorcowymi odmianami pszenicy jarej Sandra i Saxana. W latach 1999 i 2000 wysiano je również jako zboże ozime wraz ze wzorcami pszenicy ozimej Astella i Brea oraz źródłami wysokiej zawartości białka — pszenicami Nap Hal, Atlas 66 i Lancota. Średnie plony z upraw jarych wyniosły: 1,99 t/ha dla tritiordeum 6x, 0,98 t/ha dla tritordeum 8x oraz 6,75 t/ha i 6,85 t/ha dla pszenic Sandra i Saxana. Tritordeum w siewie jarym dojrzewało późno i nierównomiernie ze względu na bylinowy charakter Hordeum chiloense, z którego udziałem powstało. Większość badanych genotypów uległo też naturalnej infekcji sporyszem (Claviceps purpurea), co wskazuje na wyższy procent otwartego kwitnienia. Łagodne zimy 1999/2000 i 2000/2001 nie uszkodziły zasiewów tritordeum. Uprawy ozime plonowały następująco: tritordeum 6x — 2,97 t/ha, tritordeum 8x — 1,88 t/ha, Astella — 8,78 t/ha, Brea — 7,45 t/ha. Jaryzacja ozimin ograniczyła znaczenie opóźnionego dojrzewania. Wyższe plony tritordeum z siewu jesiennego sugerują możliwość wytworzenia form ozimych dla warunków Europy Środkowej. U mieszańców tych stwierdzono również, w warunkach polowych, wyższą odporność na rdzę liściową i septoriozę niż u wzorcowych odmian pszenicy. Zawartość białka u tritordeum z upraw jarych wyniosła średnio 19,6% u form 6x, 19,0% u form 8x, a u pszenic Sandra i Saxana po 14,1%. W ziarnie zebranym z upraw ozimych wartości te wyniosły odpowiednio dla form 6x i 8x 19,2% i 18,8%, a dla wzorcowych pszenic Astella i Brea 10,2% i 11,9%. Było to również więcej, niż w pszenicach Nap Hal, Atlas 66 i Lancota (odpowiednio 17,5%, 17,0% i 16,3%) uznanych za źródła wysokiej zawartości białka. Zawartość niezbędnych aminokwasów (Liz, Fen, Wal, Leu, Ileu, Met, i Tre) w ziarnie tritordeum też była nieco wyższa. Interesująca była wysoce istotna zwyżka zawartości cystyny (Cys-S-S-Cys) w plonach z zasiewów zarówno jarych jak i ozimych. Mniejsza objętość bochenków chleba z tritordeum (heksaploidalnego) w porównaniu do uzyskanych z mąki pszennej sugeruje, że roślina ta będzie nadawała się raczej do wykorzystania na pasze. Wysoka zawartość karotenoidów u tritordeum powoduje żółte zabarwienie mąki i miąższu chleba. Dyskutowana jest możliwość wytworzenia i szerszego wykorzystania form ozimych tritordeum w Europie Środkowej.
Słowa kluczowe:
tritordeum, jakość, aminokwas, plonBibliografia
Alvarez, J. B., Ballesteros, J., Arriaga, H. O., Martin, L. M. 1995. The rheological properties and baking performances of flours from hexaploid tritordeums. J. Cereal Sci. 21, 3: 291 — 299.
DOI: https://doi.org/10.1006/jcrs.1995.0032
Google Scholar
Alvarez, J. B., Martin, L. M. 1996. Breadmaking quality in tritordeum: the use-possibilities of a new cereal. Triticale: today and tomorrow (ed. Guedes-Pinto, H.; Darvey, N.; Carnide, V. P.). Vol. 5 (Developments in Plant Breeding): 799 — 805.
DOI: https://doi.org/10.1007/978-94-009-0329-6_106
Google Scholar
Cubero, J. I., Martin, A., Millan, T., Gomez-Cabrera, A., de-Haro, A. 1986. Tritordeum: a new alloploid of potential importance as a protein source crop. Crop Sci. 26, 6: 1186 — 1190.
DOI: https://doi.org/10.2135/cropsci1986.0011183X002600060023x
Google Scholar
Martin, A., Alvarez, J. B., Martin, L. M., Barro, F., Ballesteros, J. 1999. The development of tritordeum: a novel cereal for food processing. Journal of Cereal Science 30, 2: 85 — 95.
DOI: https://doi.org/10.1006/jcrs.1998.0235
Google Scholar
Rubiales, D., Ballesteros, J., Martin, A. 1991. The reaction of X Tritordeum and its Triticum spp. and Hordeum chilense parents to rust diseases. Euphytica. 54, 1: 75 — 81.
DOI: https://doi.org/10.1007/BF00145633
Google Scholar
Autorzy
Petr Martinekmartinek@vukrom.cz
Agricultural Research Institute Kroměříž, Czech Republic Czechia
Autorzy
Ludmila OhnoutkováAcademy of Sciences of the Czech Republic, Institute of Experimental Botany, Olomouc, Czech Republic Czechia
Autorzy
Tomáš VyhnánekMendel University of Agriculture and Forestry Brno, Dept. of Botany and Physiology, Faculty of Agronomy, Brno, Czech Republic Czechia
Autorzy
Jan BednářMendel University of Agriculture and Forestry Brno, Dept. of Botany and Physiology, Faculty of Agronomy, Brno, Czech Republic Czechia
Statystyki
Abstract views: 70PDF downloads: 32
Licencja
Prawa autorskie (c) 2003 Petr Martinek, Ludmila Ohnoutková, Tomáš Vyhnánek , Jan Bednář
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Z chwilą przekazania artykułu, Autorzy udzielają Wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z artykułu przez czas nieokreślony na terytorium całego świata na następujących polach eksploatacji:
- Wytwarzanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy artykułu, w tym techniką drukarską oraz techniką cyfrową.
- Wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy artykułu.
- Publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie artykułu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
- Włączenie artykułu w skład utworu zbiorowego.
- Wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej do Internetu, lub innej sieci.
- Rozpowszechnianie artykułu w postaci elektronicznej w internecie lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie.
- Udostępnianie artykułu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu.
Autorzy poprzez przesłanie wniosku o publikację:
- Wyrażają zgodę na publikację artykułu w czasopiśmie,
- Wyrażają zgodę na nadanie publikacji DOI (Digital Object Identifier),
- Zobowiązują się do przestrzegania kodeksu etycznego wydawnictwa zgodnego z wytycznymi Komitetu do spraw Etyki Publikacyjnej COPE (ang. Committee on Publication Ethics), (http://ihar.edu.pl/biblioteka_i_wydawnictwa.php),
- Wyrażają zgodę na udostępniane artykułu w formie elektronicznej na mocy licencji CC BY-SA 4.0, w otwartym dostępie (open access),
- Wyrażają zgodę na wysyłanie metadanych artykułu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma.
Inne teksty tego samego autora
- Tomáš Vyhnánek , Jan Bednář , Władysław Kadłubiec, Polimorfizm białek zapasowych ziarna w odmianach pszenżyta wpisanych do rejestru w Republice Czech , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 240/241 (2006): Wydanie regularne
- Ivana Ježíšková, Jan Bednář, Hana Nevimová, Vlasta Wegscheiderová, Zastosowanie markerów SSR do testowania genetycznego zróżnicowania genotypów jęczmienia o różnej wrażliwości na fuzariozę kłosa , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 240/241 (2006): Wydanie regularne
