Odporność rodów hodowlanych pszenżyta ozimego na fuzariozę kłosów

Halina Wiśniewska

office@igr.poznan.pl
Instytut Genetyki Roślin PAN, Poznań (Poland)

Tomasz Góral

Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin PIB, Radzików (Poland)

Piotr Ochodzki

Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin PIB, Radzików (Poland)

Dorota Walentyn-Góral

Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin PIB, Radzików (Poland)

Michał Kwiatek

Instytut Genetyki Roślin PAN, Poznań (Poland)

Maciej Majka

Instytut Genetyki Roślin PAN, Poznań (Poland)

Iga Grzeszczak

Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin PIB, Radzików (Poland)

Jolanta Belter

Instytut Genetyki Roślin PAN, Poznań (Poland)

Zofia Banaszak

Danko Hodowla Roślin Sp. z o.o., Choryń (Poland)

Mirosław Pojmaj

Danko Hodowla Roślin Sp. z o.o., Choryń (Poland)

Danuta Kurleto

Danko Hodowla Roślin Sp. z o.o., Choryń (Poland)

Marcin Konieczny

Danko Hodowla Roślin Sp. z o.o., Choryń (Poland)

Grzegorz Budzianowski

Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR (Poland)

Alicja Cicha

Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR (Poland)

Kazimierz Paizert

Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR (Poland)

Henryk Woś

Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR (Poland)

Abstrakt

Przedmiotem badań było 35 genotypów pszenżyta ozimego o zróżnicowanym podłożu genetycznym oraz dwie odmiany, które analizowano pod względem odporności na fuzariozę kłosów powodowaną przez Fusarium culmorum oraz akumulacji toksyn fuzaryjnych w ziarnie. Genotypy pszenżyta zostały wysiane na poletkach doświadczalnych w dwóch lokalizacjach: Cerekwica i Radzików. Kłosy poszczególnych genotypów były inokulowane mieszaniną trzech szczepów Fusarium culmorum. Określono indeks fuzariozy kłosów (IFK) oraz procent uszkodzonych ziarniaków (FDK). Ziarniaki były analizowane pod względem zawartości trichotecen z grupy B (deoksyniwalenol [DON] i pochodne, niwalenol) oraz zearalenonu. Indeks fuzariozy kłosów w obu lokalizacjach był zbliżony, średnio w Cerekwicy 7,8% a w Radzikowie 10,2%, jednakże średnie IKF różniły się statystycznie istotnie. Procent ziarniaków uszkodzonych przez Fusarium był wyższy w Cerekwicy niż Radzikowie, odpowiednio średnio 43,0% i 28,7%. Stwierdzono wysokie stężenie toksyn w ziarniakach badanych genotypów pszenżyta. Zawartość DON w dwóch lokalizacjach wahała się od 1,528 do 7,613 mg/kg — średnio 3,994 mg/kg. Stwierdzono również wysokie stężenie niwalenolu od 1,673 do 19,735 mg/kg — średnio 7,213 mg/kg. Wykazano istotną statystycznie korelację pomiędzy sumą trichotecen i FDK (r = 0,706) oraz sumą trichotecen a redukcją masy ziarna z kłosa (r = 0,407). Zawartość niwalenolu i zearalenonu również istotnie korelowała z FDK (r = 0,697 i r = 0,339. Analiza k-średnich pozwoliła na wyróżnienie trzech grup genotypów pszenżyta. Grupa pierwsza — obejmująca 15 genotypów charakteryzowała się średnim IFK oraz niskim uszkodzeniem ziarniaków i niską zawartością toksyn fuzaryjnych. Redukcja plonu ziarna oraz MTZ była na średnim poziomie, natomiast najniższa w tej grupie była redukcja liczby ziarniaków w kłosie. Grupa druga zawierająca 11 genotypów, charakteryzowała się najniższym średni porażeniem kłosa, czemu towarzyszyło wyższe niż w grupie pierwszej uszkodzenie ziarniaków. Wyższa też była w tej grupie zawartość toksyn w ziarnie. Redukcja plonu i liczby ziarniaków nie różniła się wyraźnie od tej dla grupy pierwszej. Niższa była natomiast redukcja MTZ. W grupie trzeciej obejmującej 11 genotypów znalazły się genotypy o najwyższej podatności na porażenie kłosa, uszkodzenie ziarniaków i akumulację toksyn. W grupie tej najwyższe były też redukcje komponentów plonu.

Słowa kluczowe:

Fusarium culmorum, odporność, plon, pszenżyto, toksyny fuzaryjne