Zmienność cech ilościowych u wybranych odmian lokalnych lędźwianu siewnego (Lathyrus sativus L.)
Wojciech Rybiński
office@igr.poznan.plInstytut Genetyki Roślin PAN w Poznaniu (Poland)
Jan Bocianowski
Katedra Metod Matematycznych i Statystycznych, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu (Poland)
Szymon Dziamba
Katedra Szczegółowej Uprawy, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie (Poland)
Abstrakt
W latach 2004–2006 w warunkach pola doświadczalnego IGR PAN w Poznaniu założono doświadczenia polowe z 40 obiektami reprezentującymi lokalne odmiany lędźwianu siewnego z Podlasia i innych regionów wschodniej Polski. Oceniono termin kwitnienia oraz jedenaście cech ilościowych związanych z cechami plonotwórczymi roślin. Uzyskane wyniki opracowano statystycznie za pomocą wielocechowej analizy statystycznej. Dwuczynnikowa analiza wariancji (obiekty, lata) pozwoliła stwierdzić istotne różnice pomiędzy obiektami dla długości i szerokości strąka, liczby nasion ze strąka, i masy 1000 nasion. Rok badań determinował zmienność wszystkich badanych cech za wyjątkiem liczby nasion ze strąka. Nie stwierdzono interakcji genotypy × lata dla wszystkich obserwowanych cech lędźwianu. Analizowane obiekty charakteryzowały się szerokim zakresem zmienności cech. Najbardziej korzystnym pod względem cech plonotwórczych okazał się pierwszy oraz drugi rok badań. Pośród analizowanych dwunastu cech aż dla dziewięciu uzyskano najwyższe wartości średnich w pierwszym roku, w drugim dla trzech, a w trzecim dla żadnej z cech. Najbardziej różnicującym z kolei okazał się drugi rok badań, w którym najwyższe wartości współczynnika zmienności obserwowano dla siedmiu cech, w pierwszym dla pięciu, a w trzecim dla żadnej. Cechami wyróżniającymi analizowane obiekty były między innymi: barwa kwiatu i okrywy nasiennej, kształt strąka i nasion. MTN charakteryzuje się szerokim zakresem zmienności. MTN była istotnie i pozytywnie skorelowana z szerokością strąka i masą nasion ze strąka a ujemnie z liczbą nasion ze strąka i z rośliny. Wyrażając stopień podobieństwa obiektów pod względem analizowanych cech łącznie, najmniejszym podobieństwem od kilku obiektów (DZ: 21; 31; 38; 26; 7; 30, 6; 51; 37) charakteryzowała się forma DZ 2. Na podstawie wyliczonych odległości Mahalanobisa wyróżniono pary obiektów o największym, jak i najmniejszym podobieństwie, wskazując na szeroki zakres zróżnicowania analizowanego materiału pod względem kompleksu ocenianych cech. Umożliwia to efektywną selekcję najbardziej obiecujących genotypów jako materiału rodzicielskiego do krzyżowań i tym samym ulepszenia krajowych odmian lędźwianu siewnego.
Słowa kluczowe:
cechy ilościowe, doświadczenia polowe, formy lokalne, Lathyrus sativus, wielocechowa metoda statystycznaBibliografia
Benkova M., Zakova M. 2001. Evaluation of selected traits in grasspea (Lathyrus sativus L.) genetic resources. Lathyrus Lathyrism Newsletter 2: 27 — 30.
Google Scholar
Bocianowski J., Rybiński W. 2006. Wykorzystanie wielowymiarowej metodyki oceny cech ilościowych mutantów lędźwianu siewnego (Lathyrus sativus L.) uzyskanych działaniem chemomutagenów i światła lasera helowo-neonowego. Acta Agrophysica 8 (4): 791 — 802.
Google Scholar
Caliński T., Kaczmarek Z. 1973. Metody kompleksowej analizy doświadczenia wielocechowego. Colloquium Metodologiczne z Agro-Biometrii, PAN i PTB, Warszawa, 3: 258 — 320.
Google Scholar
Campbell C. G., Mehra R. B., Agrawal S. K., Chen, Y. Z., Abd El Moneim A. M., Khawaja H. I. T., Yadow, C. R., Tay, J. U., Araya, W. A. 1994. Current status and future strategy in breeding grasspea (Lathyrus sativus L.). Euphytica 73: 167 — 17.
Google Scholar
Campbell C. G. 1997. Promoting the conservation and use of underutilized and neglected crops. 18. Institute of Plant Genetics and Crop Plant Research. Gatersleben/International Plant Genetic Resources Institute, Rome, Italy.
Google Scholar
Camussi A., Ottaviano E., Caliński T., Kaczmarek Z. 1985. Genetic distances based on quantitative traits. Genetics 111: 945 — 962.
Google Scholar
De la Rosa L., Martin I. 2001. Morphological characterization of Spanish genetic resources of Lathyrus sativus L. Lathyrus Lathyrism Newsletter 2: 31 — 34.
Google Scholar
Dziamba S. 1997. Biologia i agrotechnika lędźwianu siewnego. Międzynarodowe Sympozjum Naukowe „Lędźwian siewny — agrotechnika i wykorzystanie w żywieniu zwierząt i ludzi”, Radom, 9–10 czerwca 1997: 27 — 33.
Google Scholar
GenStat 2007. GenStat Release 10 Reference Manual, Lawes Agricultural Trust Rothamsted.
Google Scholar
Grela E. R., Rybiński W., Klebaniuk R., Matras J. 2010. Morphological characteristics of some accessions of grass pea (Lathyrus sativus L.) grown in Europe and nutritional traits of their seeds. Genet. Resour. Crop. Evol. 57 (5): 693 — 701.
Google Scholar
Hammer K., Laghetti G., Perrino P. 1989. Collection of plant genetic resources in South Italy. Kulturpflanze 37: 401 — 414.
Google Scholar
Hanbury C. D., Sarker A., Siddique K. H. M., Perry M. W. 1995. Evaluation of Lathyrus germplasm in a Mediterranean type environment in South-Western Australia. Co-operative Research Center for Legumes in Mediterranean Agriculture, Occasional Paper, No 8. Perth.
Google Scholar
Kumari V., Prasad R. 2005. Model plant in Khesari (Lathyrus sativus L.) suitable for hill farming. Lathyrus Lathyrism Newsletter 4: 15 — 17
Google Scholar
Lambein F., Kuo Y.-H. 1997. Lathyrus sativus, a Neolithic crop with a modern future? Międzynarodowe Sympozjum Naukowe „Lędźwian siewny – agrotechnika i wykorzystanie w żywieniu zwierząt i ludzi”, Radom, 9-10 czerwca 1997: 6 — 12.
Google Scholar
Lazanyi J. 2000. Grass pea and green manure effects in Great Hungarian plain. Lathyrus Lathyrism Newsletter 1 : 28 — 30.
Google Scholar
Lesisz M. 1997. Zastosowanie lędźwianu siewnego w żywieniu ludzi. Międzynarodowe Sympozjum Naukowe „Lędźwian siewny – agrotechnika i wykorzystanie w żywieniu zwierząt i ludzi”, Radom, 9-10 czerwca 1997: 154 — 160.
Google Scholar
Lioi L., Sparvoli F., Sonante G., Laghetti G., Lupo F., Zaccardelli M. 2011. Characterization of Italian grasspea (Lathyrus sativus L.) germplasm using agronomic traits, biochemical and molecular markers. Genet. Resour. Crop Evol. 58: 425 — 437.
Google Scholar
Lisewska Z., Budnik A., Kmiecik W. 1997. Wykorzystanie nasion lędźwianu (Lathyrus sativus L.) o dojrzałości mleczno-woskowej w przemyśle spożywczym. Międzynarodowe Sympozjum Naukowe „Lędźwian siewny – agrotechnika i wykorzystanie w żywieniu zwierząt i ludzi”, Radom, 9-10 czerwca 1997: 161 — 164.
Google Scholar
Mackiewicz Z. 1956. Lędźwian afrykański. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1956: 1 — 33.
Google Scholar
Mahalanobis P. C. 1936. On the generalized distance in statistics. Proceedings of the National Institute of Science of India, 12: 49 — 55.
Google Scholar
Milczak M., Pędziński M., Mnichowska H., Szwed-Urbaś K. 1997. Hodowla twórcza lędźwianu siewnego (Lathyrus sativus L.) – podsumowanie pierwszego etapu. Międzynarodowe Sympozjum Naukowe „Lędźwian siewny – agrotechnika i wykorzystanie w żywieniu zwierząt i ludzi”. Radom, 9-10 czerwca 1997: 13 — 22.
Google Scholar
Milczak M., Pędziński M., Mnichowska H., Szwed-Urbaś K., Rybiński W. 2001. Creative breeding of grasspea (Lathyrus sativus L.) in Poland. Lathyrus Lathyrism Newsletter 2: 18 — 23.
Google Scholar
Pandey R. L., Agraval S. K., Chitale M. W., Sharma R. N., Kashyap O. P., Geda A. K., Chandrakar H. K., Agrawal K. K. 1995. Catalogue of grasspea (L. sativus L.) germplasm. I. Gandhi Agric. Univ. Press, Raipur, India.
Google Scholar
Piergiovanni A.R., Lupo F., Zaccardelli M. 2010. Environmental effects on yield, composition and technological seed traits of some Italian ecotypes of grass pea (Lathyrus sativus L.). J. Sci. Food Agric. 91: 122 — 129.
Google Scholar
Polignano G.P., Ugetti P., Olita G., Bisiganano V., Alba V., Perrino P. 2005. Characterization of grass pea (Lathyrus sativus L.) entries by means of agronomically useful traits. Lathyrus Lathyrism Newsletter 4: 10 — 14.
Google Scholar
Rencher A. C. 1992. Interpretation of canonical discriminate functions, canonical varieties, and principal components. Am. Stat. 46: 217 — 225.
Google Scholar
Rybiński W., Bocianowski J. 2006 a. Zmienność cech ilościowych roślin lędźwianu siewnego (Lathyrus sativus L.) pokolenia M1 uzyskanego działaniem chemomutagenów. Biuletyn IHAR 240/241: 285 — 290.
Google Scholar
Rybiński W., Bocianowski J. 2006 b. Zmienność cech morfologicznych i struktury plonu nasion mutantów lędźwianu siewnego (Lathyrus sativus L.). Biul. IHAR 240/241: 291 — 297.
Google Scholar
Rybiński W., Bocianowski J., Pankiewicz K. 2008. Zróżnicowanie cech morfologicznych i plonotwórczych u indukowanych mutantów odmian lędźwianu siewnego (Lathyrus sativus L.). Biul. IHAR 249: 217 — 231.
Google Scholar
Sarwar C. D. M., Sarkar A., Murshed A. N. M. M., Malik M. A. 1995. Variation in natural population of grass pea. In: Lathyrus sativus and Human Lathyrism. Progress and Prospects. Proc. 2nd Int. Colloq. Lathyrus Lathyrism, 10-12 December 1993, Dhaka, Bangladesh.
Google Scholar
Tavoletti S., Capitani E. 2000. Field evaluation of grass pea population collected in the Marche region (Italy). Lathyrus Lathyrism Newsletter 1: 17 — 20.
Google Scholar
Vaz Patto M. C., Skiba B., Pang E. C. K., Ochatt S. J., Lambein F., Rubiales, D. 2006. Lathyrus improvement for resistance against biotic and abiotic stresses: From classical breeding to marker assisted selection. Euphytica 147: 133 — 147.
Google Scholar
Yadow A. G. 1995. Genetic evaluation and varietal improvement of grasspea in Nepal. In: Lathyrus genetic resources in Asia. Proceedings of Regional Workshop, 27-29 December 1995. Indira Gandhi Agricultural University, Raipur, India: 27 — 29.
Google Scholar
Autorzy
Jan BocianowskiKatedra Metod Matematycznych i Statystycznych, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Poland
Autorzy
Szymon DziambaKatedra Szczegółowej Uprawy, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Poland
Statystyki
Abstract views: 223PDF downloads: 36
Licencja
Prawa autorskie (c) 2012 Wojciech Rybiński, Jan Bocianowski, Szymon Dziamba
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Z chwilą przekazania artykułu, Autorzy udzielają Wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z artykułu przez czas nieokreślony na terytorium całego świata na następujących polach eksploatacji:
- Wytwarzanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy artykułu, w tym techniką drukarską oraz techniką cyfrową.
- Wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy artykułu.
- Publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie artykułu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
- Włączenie artykułu w skład utworu zbiorowego.
- Wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej do Internetu, lub innej sieci.
- Rozpowszechnianie artykułu w postaci elektronicznej w internecie lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie.
- Udostępnianie artykułu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu.
Autorzy poprzez przesłanie wniosku o publikację:
- Wyrażają zgodę na publikację artykułu w czasopiśmie,
- Wyrażają zgodę na nadanie publikacji DOI (Digital Object Identifier),
- Zobowiązują się do przestrzegania kodeksu etycznego wydawnictwa zgodnego z wytycznymi Komitetu do spraw Etyki Publikacyjnej COPE (ang. Committee on Publication Ethics), (http://ihar.edu.pl/biblioteka_i_wydawnictwa.php),
- Wyrażają zgodę na udostępniane artykułu w formie elektronicznej na mocy licencji CC BY-SA 4.0, w otwartym dostępie (open access),
- Wyrażają zgodę na wysyłanie metadanych artykułu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma.
Inne teksty tego samego autora
- Joanna Wolko, Agnieszka Dobrzycka, Jan Bocianowski, Ocena efektu heterozji cech struktury plonu mieszańców pojedynczych i mieszańców trójliniowych rzepaku (Brassica napus L.) , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 287 (2019): Wydanie specjalne
- Jan Bocianowski, Henryk Brzeskwiniewicz, Tadeusz Łuczkiewicz, Wpływ doboru testerów na ocenę efektów GCA linii wsobnych rzepaku jarego , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 250 (2008): Wydanie regularne
- Katarzyna Ambroży, Ewa Bakinowska, Jan Bocianowski, Anna Budka, Wiesław Pilarczyk, Bogna Zawieja, Statystyczne wspomaganie decyzji selekcyjnych na wczesnych etapach hodowli zbóż. Część II. Empiryczne porównanie metod oceny efektów obiektowych , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 250 (2008): Wydanie regularne
- Wojciech Rybiński, Jan Bocianowski, Katarzyna Pankiewicz, Zróżnicowanie cech morfologicznych i plonotwórczych u indukowanych mutantów odmian lędźwianu siewnego (Lathyrus sativus L.) , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 249 (2008): Wydanie regularne
- Katarzyna Ambroży, Ewa Bakinowska, Jan Bocianowski, Anna Budka, Wiesław Pilarczyk, Bogna Zawieja, Statystyczne wspomaganie decyzji selekcyjnych na wczesnych etapach hodowli zbóż. Część I. Metody oceny efektów obiektowych , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 250 (2008): Wydanie regularne
- Wojciech Rybiński, Tadeusz Adamski, Maria Surma, Jan Bocianowski, Uzyskiwanie haploidów i ocena zmienności cech ilościowych linii dihaploidalnych jęczmienia jarego z wykorzystaniem metody Hordeum bulbosum i mutagenezy , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 275 (2015): Wydanie regularne
- Agnieszka Dobrzycka, Joanna Wolko, Jan Bocianowski, Kamila Nowosad, Charakterystyka zmienności fenotypowej linii DH oraz mieszańców rzepaku ozimego (Brassica napus L.) pod względem cech struktury plonu , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 287 (2019): Wydanie specjalne
- Anita Dobek, Jan Bocianowski, Ewa Bakinowska, Wiesław Pilarczyk, Wojciech Mikulski, Jacek Kaczmarek, Problemy związane z testowaniem linii i rodów zbóż na wczesnych etapach hodowli , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 249 (2008): Wydanie regularne
- Katarzyna Pankiewicz, Wojciech Rybiński, Zygmunt Kaczmarek, Ocena zmienności fenotypowej i molekularnej okrągłonasiennej formy lędźwianu siewnego (Lathyrus sativus L.) , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 260/261 (2011): Wydanie regularne
- Jan Bocianowski, Alina Lieesch, Iwona Bartkowiak-Broda, Wiesława Popławska, Charakterystyka samosiewów rzepaku ozimego (Brassica napus L.) za pomocą markerów RAPD , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 249 (2008): Wydanie regularne
