Zmienność i współzależność niektórych cech w mieszańcach Aegilops kotschyi Boiss. × Triticum aestivum L. cv. Rusałka
Roman Prażak
roman.prazak@up.lublin.plWydział Nauk Rolniczych w Zamościu, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie (Poland)
Abstrakt
Celem badań była ocena zmienności i współzależności niektórych cech ilościowych w ziarnie mieszańców F2–F5 Aegilops kotschyi Boiss. × Triticum aestivum L. cv. Rusałka. Mieszańce F2–F5 porównano z pszenicą odmiany Rusałka. Analizowano następujące cechy: liczbę pędów produk¬cyjnych, długość pędu głównego, średnicę 2-go od dołu międzywęźla, długość osadki kłosowej, liczbę kłosków w kłosie głównym, zbitość kłosa głównego, liczbę ziarniaków w kłosie głównym, masę ziarniaków z kłosa głównego, płodność kłosa głównego (liczba ziarniaków przypadających na 1 kłosek) i masę tysiąca ziarniaków oraz zawartość białka ogółem. Mieszańce F2 Aegilops kotschyi Boiss. × Triticum aestivum L. cv. Rusałka charakteryzowały się niską płodnością oraz niektórymi cechami kozieńców, np. cienkimi źdźbłami, łamliwymi osadkami kłosowymi, twardymi plewami. W kolejnych pokoleniach fenotypy mieszańców przypominały coraz bardziej pszenicę. Wynikało to być może ze stopniowej eliminacji chromosomów Aegilops kotschyi Boiss. przez chromosomy pszenicy. Wartość współczynnika zmienności (CV%) analizowanych cech ilościowych mieszańców F2–F5 była zróżnicowana i wahała się od 13,87% do 243,58%, a u pszenicy Rusałka od 5,74% do 35,33%. Kłosy mieszańców różniły się zbitością, ościstością, kształtem i długością osadki kłosowej. Niektóre z nich wyróżniały się bardzo długimi (1,75 dcm) lub rozdwojonymi osadkami kłosowymi. W mieszańcach odnotowano istotne dodatnie korelacje pomiędzy długością osadki kłosowej a liczbą kłosków z kłosa głównego, liczbą i masą ziarniaków w kłosie głównym, płodnością i masą tysiąca ziarniaków (MTZ) oraz ujemną korelację pomiędzy długością osadki kłosowej a zbitością kłosa. Mieszańce Aegilops kotschyi Boiss. × Triticum aestivum L. cv. Rusałka charakteryzowały się znacznie wyższą zawartością białka ogółem w ziarnie (18,3–24,3%) od pszenicy odmiany Rusałka (14,2–15,7%).
Słowa kluczowe:
Aegilops kotschyi Boiss., Triticum aestivum L., cechy ilościowe, zawartość białka, zmienność, współzależnośćBibliografia
Ahmed T. A., Tsujimoto H., Sasakuma T. 2000. QTLs associated with plant height and related characters in hexaploid wheat. Breed. Sci. 50 (4): 267 — 273.
Google Scholar
Ansari A. R., Bradley R. A. 1960. Rank-sum tests for dispersions. Annals of mathematical statistics 31: 1174 — 1189.
Google Scholar
Araki E., Miura H., Sawada S. 1999. Identification of genetic loci affecting amylose content and agronomic traits on chromosome 4A of wheat. Theor. Appl. Genet. 98: 977 — 984.
Google Scholar
Arseniuk E. 2005. IHAR szansą dla polskiej hodowli i nasiennictwa roślin rolniczych. Agro Serwis 1–2 (304 — 305): 28 — 55.
Google Scholar
Barloy D., Lemoine J., Dredryver F., Jahier J. 2000. Molecular markers linked to the Aegilops variabilis-derived root-knot nematode resistance gene Rkn-mn1 in wheat. Plant Breed. 119(2): 169 — 172.
Google Scholar
Blüthner W. D., Schumann E. 1988. Use of Aegilops and tetraploid wheat for wheat protein improvement. Hod. Roślin, Aklim. i Nasien. 32 (1/2): 203 — 206.
Google Scholar
Chełkowski J., Stępień Ł., Błaszczyk L. 2004. Możliwości wykorzystania markerów DNA w hodowli odpornościowej pszenicy. Hod. Rośl. Nasien. 2: 8 — 13.
Google Scholar
Chhuneja P., Dhaliwal H. S., Bains N. S., Singh K. 2006. Aegilops kotschyi and Aegilops tauschii as sources for higher levels of grain iron and zinc. Plant Breeding 125 (5): 529 — 531.
Google Scholar
Doliński R. 1986. Wpływ środowiska na parametry mechaniczne i cechy geometryczne źdźbła 14 odmian pszenicy ozimej. Hodowla pszenicy. Prace Grupy Problemowej w 1984 r. IHAR Radzików: 47 — 69.
Google Scholar
Doliński R. 1995. Zmienność, odziedziczalność i współzależność właściwości mechanicznych i cech morfologicznych źdźbła pszenicy zwyczajnej (Triticum aestivum L.) warunkujących odporność na wyleganie. Rozprawy Naukowe. Wyd. AR w Lublinie.
Google Scholar
Doussinault G., Delibes A., Sanchez-Monge R., Garcia-Olmedo F. 1983. Transfer of a dominant gene for resistance to eyespot disease from a wild grass to hexaploid wheat. Nature 303: 698 — 700.
Google Scholar
Faris J. D., Gill B. S. 2002. Genomic targeting and high-resolution mapping of the domestication gene Q in wheat. Genome 45: 706 — 718.
Google Scholar
Frauenstein K., Hammer K. 1985. Prüfung von Aegilops — Arten auf Resistenz gegen Echten Mehltau, Erysiphe graminis D. C., Braunrost, Puccinia recondita Rob. ex Desm. und Spelzenbraune, Septoria nodorum Berk. Kulturpflanze 33: 155 — 163.
Google Scholar
Friebe B., Jiang J., Tuleen N., Gill B. S. 1995 a. Standard karyotype of Triticum umbellulatum and the characterization of derived chromosome addition and translocation lines in common wheat. Theor. Appl. Genet. 90 (1) : 150 — 156.
Google Scholar
Friebe B., Tulen N.A., Gill B.S. 1995 b. Standard karyotype of Triticum searsii and its relationship with other S-genome species and common wheat. Theor. Appl. Genet. 91: 248 — 254.
Google Scholar
Friebe B., Tuleen N. A., Badaeva E. D., Gill B. S. 1996. Cytogenetic identification of Triticum peregrinum chromosomes added to common wheat. Genome 39: 272 — 276.
Google Scholar
Gatford K. T., Hearnden P., Ogbonnaya F., Eastwood R. F., Halloran G. M. 2002. Novel resistance to pre-harvest sprouting in Australian wheat from the wild relative Triticum tauschii. Euphytica 126: 67 — 76.
Google Scholar
Goldringer I., Brabant P., Gallais A. 1997. Estimation of additive and epistatic genetic variance for agronomic traits in a population of doubled-haploid lines of wheat. Heredity 79: 60 — 71.
Google Scholar
Gruszecka D. 1998. Charakterystyka niektórych cech mieszańców X Triticosecale Wittmack z Aegilops sp. generacji B2/F1 i F2. Biul. IHAR 205/206: 163 — 173.
Google Scholar
Harjit–Singh, Tsujimoto H., Sakhuja P. K., Singh T., Dhaliwal H. S. 2000. Transfer of resistance to wheat pathogens from Aegilops triuncialis into bread wheat. Wheat Inf. Serv. 91: 5 — 10.
Google Scholar
Holubec V., Hanušová R., Kostkanová E. 1992. The collection in the Praha-Ruzyné (Czechoslovakia) Gene Bank: collecting, evaluation and documentation. Hereditas 116: 271 — 276.
Google Scholar
Hsam S. L. K., Kieffer R., Zeller F. J. 2001. Significance of Aegilops tauschii glutenin genes on bread making properties of wheat. Cereal Chem. 78 (5): 521 — 525.
Google Scholar
Hsam S. L. K., Lapochkina I. F., Zeller F. J. 2003. Chromosomal location of genes for resistance to powdery mildew in common wheat (Triticum aestivum L. em Thell.) 8. Gene Pm 32 in a wheat-Aegilops speltoides translocation line. Euphytica 133: 367 — 370.
Google Scholar
Huguet-Robert V., Dedryver F., Röder M. S., Korzun V., Abélard P., Tanguy A. M., Jaudeau B., Jahier J. 2001. Isolation of a chromosomally engineered durum wheat line carrying the Aegilops ventricosa Pch1 gene for resistance to eyespot. Genome 44: 345 — 349.
Google Scholar
Keller M., Karutz Ch., Schmid J. E., Stamp P., Winzeler M., Keller B., Messmer M. M. 1999. Quantitative trait loci for lodging resistance in a segregating wheat x spelt population. Thear. Appl. Genet. 98 (6/7): 1171 — 1182.
Google Scholar
Kiecana I., Prażak R. 1995. Fuzarioza kłosów kozieńców. Hod. Roślin, Aklim. i Nasien. 39 (6): 111 — 121.
Google Scholar
Kimber G., Feldman M. 1987. Wild Wheat: An Introduction. College of Agriculture, University of Missouri, Columbia, Special Report 353: 1 — 146.
Google Scholar
Knezevic D., Zenevic V., Dmitrijevic M., Petrovic S. 2000. Variability of yield components in wheat (Triticum aestivum L.). Eucarpia XIth Meeting of the Section Biometrics in Plant Breeding. Quantitative Genetics and Breeding Methods: The way ahead. Abstracts of presentations: 104 — 105.
Google Scholar
Kozub N. A., Sozinov I. A., Sozinov A. A. 2003. Recombination of gliadin genes of chromosome 1D in the common wheat hybrid carrying the introgression from Aegilops cylindrica. Plant Breed. 122: 86 — 88.
Google Scholar
Li W. L., Nelson J. C., Chu C. Y., Shi L. H., Huang S. H., Liu D. J. 2002. Chromosomal locations and genetic relationships of tiller and spike characters in wheat. Euphytica 125: 357 — 366.
Google Scholar
Luthra O. P. 1987. Genetic architecture of characters related to lodging in wheat. Wheat Information Servis 64: 21 — 22.
Google Scholar
Martin-Sanchez, J. A., Gomez-Colmenarejo M., Del Moral J., Sin E., Montes M. J., Gonzalez-Belinchon C., Lopez-Brana I., Delibes A. 2003. A new Hessian fly resistance gene (H30) transferred from the wild grass Aegilops triuncialis to hexaploid wheat. Theor. Appl. Genet. 106: 1248 — 1255.
Google Scholar
Montes M. J., López-Braña I., Romero M. D., Sin E., Andrés M. F., Martin-Sánchez J. A., Delibes A. 2003. Biochemical and genetic studies of two Heterodera avenae resistance genes transferred from Aegilops ventricosa to wheat. Theor. Appl. Genet. 107: 611 — 618.
Google Scholar
Muramatsu M. 1986. The vulgare super gene, Q: its universality in durum wheat and its phenotypic effects in tetraploid and hexaploid wheats. Can. J. Genet. Cytol. 28: 30 — 41.
Google Scholar
Nawracała J. 2004. Genetyczne podstawy hodowli pszenicy. W: „Zarys genetyki zbóż” Tom I. Jęczmień, pszenica i żyto (praca zbior., red. A. G. Górny). Wyd. IGR PAN Poznań: 181 — 327.
Google Scholar
Pasquini M. 1980. Disease resistance in wheat: Behaviour of Aegilops species with respect to Puccinia recondita f. sp. tritici, Puccinia graminis f. sp. tritici and Erysiphe graminis f. sp. tritici. Genet. Agr. 34: 133 — 148.
Google Scholar
Pilch J. 1997. Performance of interspecific and intergeneric hybrids of Triticum aestivum L. for wheat improvements. Plant Breeding and Seed Sci. 41/1: 3 — 15.
Google Scholar
Pilch J. 2002. Wartość technologiczna introgresywnych form pszenicy ozimej (Triticum aestivum L.). Biul. IHAR 223/224: 95 — 109.
Google Scholar
Pilch J., Głowacz E. 1997. Międzygatunkowe i międzyrodzajowe krzyżowania jako sposób ulepszania cech kłosa w hodowli pszenicy heksaploidalnej Triticum aestivum L. Biul. IHAR 204: 15 — 31.
Google Scholar
PN-75/A-04018. Produkty rolno-żywnościowe. Oznaczanie azotu metodą Kiejdahla i przeliczanie na białko.
Google Scholar
Prażak R. 1992. Cechy morfologiczne gatunków rodzaju Aegilops oraz pszenicy ozimej odmiany Rusałka. Biul. IHAR 183: 107 — 117.
Google Scholar
Prażak R. 1997a. Evaluation of brown rust (Puccinia recondita f. sp. tritici) infection in Aegilops species and Triticum aestivum L. cv. Gama. J. Appl. Genet. 38 B: 123 — 127.
Google Scholar
Prażak R. 1997b. Zastosowanie kultur in vitro niedojrzałych zarodków w otrzymywaniu mieszańców międzyrodzajowych Triticum z Aegilops. Zesz. Nauk. AR w Krakowie 318/50: 47 — 53.
Google Scholar
Prażak R. 2001. Ocena tolerancyjności siewek mieszańców Aegilops ventricosa Tausch. i Aegilops juvenalis (Thell.) Eig. z Triticum durum Desf. i Triticum aestivum L. na toksyczne stężenia jonów glinu. Biul. IHAR, 218/219: 161 — 167.
Google Scholar
Prażak R. 2003. Ocena tolerancyjności mieszańców międzygatunkowych pszenicy (Triticum sp.) na stres solny. Biul. IHAR 230: 95 — 102.
Google Scholar
Prażak R. 2004. Porównanie zawartości białka w ziarnie gatunków Aegilops i Triticum. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 497: 509 — 516.
Google Scholar
Prażak R. 2007a. Zmienność i współzależność niektórych cech ilościowych oraz zawartość białka ogółem w ziarnie mieszańców Aegilops juvenalis (Thell.) Eig. i Aegilops ventricosa Tausch. z wybranymi gatunkami (4x, 6x) Triticum L. Biul. IHAR 244: 111 — 126.
Google Scholar
Prażak R. 2007b. Ocena zimotrwałości, wczesności i porażania przez rdzę brunatną i mączniaka prawdziwego gatunków Aegilops w warunkach Polski wschodniej. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 517: 603 — 612.
Google Scholar
Rajaram S. 2001. Prospects and promise of wheat breeding in the 21st century. Euphytica 119: 3 — 15.
Google Scholar
Rao M. V. P. 1972. Mapping of the compactum gene C on chromosome 2D of wheat. Wheat Information Service 35: 9.
Google Scholar
Rawat N., Tiwari V. K., Singh N., Randhawa G. S., Singh K., Chhuneja P., Dhaliwal H. S. 2009. Evaluation and utilization of Aegilops and wild Triticum species for enhancing iron and zinc content in wheat. Genet. Resour. Crop Evol. 56: 53 — 64.
Google Scholar
Sears E. R. 1947. The spherococcum gene in wheat. Genetics 32: 102 — 103.
Google Scholar
Stefanowska G. 1986. Wpływ Triticum aestivum L. i Secale cereale L. na niektóre genetyczno-hodowlane właściwości Triticale. Rozprawy Naukowe. Wyd. AR w Lublinie.
Google Scholar
Stefanowska G. 1995. Charakterystyka niektórych cech morfologicznych i plonotwórczych mieszańców Triticum aestivum L. z Aegilops juvenalis (Thell.) Eig. i z Aegilops ventricosa Tausch. Biul. IHAR, 194: 35 — 43.
Google Scholar
Stefanowska G., Prażak R., Strzembicka A., Masłowski J. 1995. Transfer genów z Aegilops ventricosa Tausch. i Aegilops juvenalis (Thell.) Eig. do Triticum aestivum L. Biul. IHAR 194 : 45 — 52.
Google Scholar
Tarkowski Cz. 1994. Przewodnik do ćwiczeń z genetyki, hodowli roślin i nasiennictwa. Wyd. AR w Lublinie.
Google Scholar
Tarkowski Cz. 1995. Genetyka, hodowla roślin i nasiennictwo. Wyd. AR w Lublinie.
Google Scholar
Thiele A., Schumann E., Peil A., Weber W.E. 2002. Eyespot resistance in wheat x Aegilops kotschyi backcross lines. Plant Breed. 121: 29 — 35.
Google Scholar
Tyrka M., Stefanowska G. 2001. Ocena zróżnicowania cech plonotwórczych mieszańców Aegilops juvenalis i Aegilops ventricosa z pszenicą. Biul. IHAR 218/219: 57 — 68.
Google Scholar
Węgrzyn S., Nalepa S., Pochaba L. 1979. Ogólna i swoista wartość kombinacyjna dla plonu i jego komponentów u pszenicy ozimej. Hod. Roślin Aklim. 23: 61 — 72.
Google Scholar
Węgrzyn S., Wojas T., Śmiałowski T. 2002. Uwarunkowania genetyczne oraz współzależność plonu i wybra-nych cech użytkowych pszenicy ozimej (Triticum aestivum L.). Biul. IHAR 223/224: 77 — 86.
Google Scholar
Zanetti S., Winzeler M., Keller M., Keller B., Messmer M. 2000. Genetic analysis of pre-harvest sprouting resistance in a wheat x spelt cross. Crop. Sci. 40: 1406 — 1417.
Google Scholar
Autorzy
Roman Prażakroman.prazak@up.lublin.pl
Wydział Nauk Rolniczych w Zamościu, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Poland
Statystyki
Abstract views: 51PDF downloads: 37
Licencja
Prawa autorskie (c) 2009 Roman Prażak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Z chwilą przekazania artykułu, Autorzy udzielają Wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z artykułu przez czas nieokreślony na terytorium całego świata na następujących polach eksploatacji:
- Wytwarzanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy artykułu, w tym techniką drukarską oraz techniką cyfrową.
- Wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy artykułu.
- Publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie artykułu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
- Włączenie artykułu w skład utworu zbiorowego.
- Wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej do Internetu, lub innej sieci.
- Rozpowszechnianie artykułu w postaci elektronicznej w internecie lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie.
- Udostępnianie artykułu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu.
Autorzy poprzez przesłanie wniosku o publikację:
- Wyrażają zgodę na publikację artykułu w czasopiśmie,
- Wyrażają zgodę na nadanie publikacji DOI (Digital Object Identifier),
- Zobowiązują się do przestrzegania kodeksu etycznego wydawnictwa zgodnego z wytycznymi Komitetu do spraw Etyki Publikacyjnej COPE (ang. Committee on Publication Ethics), (http://ihar.edu.pl/biblioteka_i_wydawnictwa.php),
- Wyrażają zgodę na udostępniane artykułu w formie elektronicznej na mocy licencji CC BY-SA 4.0, w otwartym dostępie (open access),
- Wyrażają zgodę na wysyłanie metadanych artykułu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma.
Inne teksty tego samego autora
- Roman Prażak, Zmienność i współzależność niektórych cech ilościowych oraz zawartość białka ogółem w ziarnie mieszańców Aegilops juvenalis (Thell.) Eig. i Aegilops ventricosa Tausch. z wybranymi gatunkami (4×, 6×) Triticum L. , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 244 (2007): Wydanie regularne
- Roman Prażak, Cechy morfologiczne i płodność mieszańców niektórych gatunków rodzaju Aegilops sp. z pszenicą heksaploidalną Triticum aestivum L. , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 263 (2012): Wydanie regularne
- Anna Skrzypik, Roman Prażak, Maria Chrząstek, Ocena tolerancyjności na glin siewek mieszańców BC1 (Avena sativa L. × Avena fatua L.) × Avena sativa L. , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 252 (2009): Wydanie regularne
- Roman Prażak, Wanda Kociuba, Zbigniew Segit, Aneta Kramek, Ocena tolerancji wybranych genotypów jarej pszenicy twardej (Triticum durum Desf.) na stres solny , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 283 (2018): Wydanie specjalne