Zmienność i współzależność niektórych cech w mieszańcach Aegilops kotschyi Boiss. × Triticum aestivum L. cv. Rusałka

Roman Prażak

roman.prazak@up.lublin.pl
Wydział Nauk Rolniczych w Zamościu, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie (Poland)

Abstrakt

Celem badań była ocena zmienności i współzależności niektórych cech ilościowych w ziarnie mieszańców F2–F5 Aegilops kotschyi Boiss. × Triticum aestivum L. cv. Rusałka. Mieszańce F2–F5 porównano z pszenicą odmiany Rusałka. Analizowano następujące cechy: liczbę pędów produk¬cyjnych, długość pędu głównego, średnicę 2-go od dołu międzywęźla, długość osadki kłosowej, liczbę kłosków w kłosie głównym, zbitość kłosa głównego, liczbę ziarniaków w kłosie głównym, masę ziarniaków z kłosa głównego, płodność kłosa głównego (liczba ziarniaków przypadających na 1 kłosek) i masę tysiąca ziarniaków oraz zawartość białka ogółem. Mieszańce F2 Aegilops kotschyi Boiss. × Triticum aestivum L. cv. Rusałka charakteryzowały się niską płodnością oraz niektórymi cechami kozieńców, np. cienkimi źdźbłami, łamliwymi osadkami kłosowymi, twardymi plewami. W kolejnych pokoleniach fenotypy mieszańców przypominały coraz bardziej pszenicę. Wynikało to być może ze stopniowej eliminacji chromosomów Aegilops kotschyi Boiss. przez chromosomy pszenicy. Wartość współczynnika zmienności (CV%) analizowanych cech ilościowych mieszańców F2–F5 była zróżnicowana i wahała się od 13,87% do 243,58%, a u pszenicy Rusałka od 5,74% do 35,33%. Kłosy mieszańców różniły się zbitością, ościstością, kształtem i długością osadki kłosowej. Niektóre z nich wyróżniały się bardzo długimi (1,75 dcm) lub rozdwojonymi osadkami kłosowymi. W mieszańcach odnotowano istotne dodatnie korelacje pomiędzy długością osadki kłosowej a liczbą kłosków z kłosa głównego, liczbą i masą ziarniaków w kłosie głównym, płodnością i masą tysiąca ziarniaków (MTZ) oraz ujemną korelację pomiędzy długością osadki kłosowej a zbitością kłosa. Mieszańce Aegilops kotschyi Boiss. × Triticum aestivum L. cv. Rusałka charakteryzowały się znacznie wyższą zawartością białka ogółem w ziarnie (18,3–24,3%) od pszenicy odmiany Rusałka (14,2–15,7%).


Słowa kluczowe:

Aegilops kotschyi Boiss., Triticum aestivum L., cechy ilościowe, zawartość białka, zmienność, współzależność

Ahmed T. A., Tsujimoto H., Sasakuma T. 2000. QTLs associated with plant height and related characters in hexaploid wheat. Breed. Sci. 50 (4): 267 — 273.
Google Scholar

Ansari A. R., Bradley R. A. 1960. Rank-sum tests for dispersions. Annals of mathematical statistics 31: 1174 — 1189.
Google Scholar

Araki E., Miura H., Sawada S. 1999. Identification of genetic loci affecting amylose content and agronomic traits on chromosome 4A of wheat. Theor. Appl. Genet. 98: 977 — 984.
Google Scholar

Arseniuk E. 2005. IHAR szansą dla polskiej hodowli i nasiennictwa roślin rolniczych. Agro Serwis 1–2 (304 — 305): 28 — 55.
Google Scholar

Barloy D., Lemoine J., Dredryver F., Jahier J. 2000. Molecular markers linked to the Aegilops variabilis-derived root-knot nematode resistance gene Rkn-mn1 in wheat. Plant Breed. 119(2): 169 — 172.
Google Scholar

Blüthner W. D., Schumann E. 1988. Use of Aegilops and tetraploid wheat for wheat protein improvement. Hod. Roślin, Aklim. i Nasien. 32 (1/2): 203 — 206.
Google Scholar

Chełkowski J., Stępień Ł., Błaszczyk L. 2004. Możliwości wykorzystania markerów DNA w hodowli odpornościowej pszenicy. Hod. Rośl. Nasien. 2: 8 — 13.
Google Scholar

Chhuneja P., Dhaliwal H. S., Bains N. S., Singh K. 2006. Aegilops kotschyi and Aegilops tauschii as sources for higher levels of grain iron and zinc. Plant Breeding 125 (5): 529 — 531.
Google Scholar

Doliński R. 1986. Wpływ środowiska na parametry mechaniczne i cechy geometryczne źdźbła 14 odmian pszenicy ozimej. Hodowla pszenicy. Prace Grupy Problemowej w 1984 r. IHAR Radzików: 47 — 69.
Google Scholar

Doliński R. 1995. Zmienność, odziedziczalność i współzależność właściwości mechanicznych i cech morfologicznych źdźbła pszenicy zwyczajnej (Triticum aestivum L.) warunkujących odporność na wyleganie. Rozprawy Naukowe. Wyd. AR w Lublinie.
Google Scholar

Doussinault G., Delibes A., Sanchez-Monge R., Garcia-Olmedo F. 1983. Transfer of a dominant gene for resistance to eyespot disease from a wild grass to hexaploid wheat. Nature 303: 698 — 700.
Google Scholar

Faris J. D., Gill B. S. 2002. Genomic targeting and high-resolution mapping of the domestication gene Q in wheat. Genome 45: 706 — 718.
Google Scholar

Frauenstein K., Hammer K. 1985. Prüfung von Aegilops — Arten auf Resistenz gegen Echten Mehltau, Erysiphe graminis D. C., Braunrost, Puccinia recondita Rob. ex Desm. und Spelzenbraune, Septoria nodorum Berk. Kulturpflanze 33: 155 — 163.
Google Scholar

Friebe B., Jiang J., Tuleen N., Gill B. S. 1995 a. Standard karyotype of Triticum umbellulatum and the characterization of derived chromosome addition and translocation lines in common wheat. Theor. Appl. Genet. 90 (1) : 150 — 156.
Google Scholar

Friebe B., Tulen N.A., Gill B.S. 1995 b. Standard karyotype of Triticum searsii and its relationship with other S-genome species and common wheat. Theor. Appl. Genet. 91: 248 — 254.
Google Scholar

Friebe B., Tuleen N. A., Badaeva E. D., Gill B. S. 1996. Cytogenetic identification of Triticum peregrinum chromosomes added to common wheat. Genome 39: 272 — 276.
Google Scholar

Gatford K. T., Hearnden P., Ogbonnaya F., Eastwood R. F., Halloran G. M. 2002. Novel resistance to pre-harvest sprouting in Australian wheat from the wild relative Triticum tauschii. Euphytica 126: 67 — 76.
Google Scholar

Goldringer I., Brabant P., Gallais A. 1997. Estimation of additive and epistatic genetic variance for agronomic traits in a population of doubled-haploid lines of wheat. Heredity 79: 60 — 71.
Google Scholar

Gruszecka D. 1998. Charakterystyka niektórych cech mieszańców X Triticosecale Wittmack z Aegilops sp. generacji B2/F1 i F2. Biul. IHAR 205/206: 163 — 173.
Google Scholar

Harjit–Singh, Tsujimoto H., Sakhuja P. K., Singh T., Dhaliwal H. S. 2000. Transfer of resistance to wheat pathogens from Aegilops triuncialis into bread wheat. Wheat Inf. Serv. 91: 5 — 10.
Google Scholar

Holubec V., Hanušová R., Kostkanová E. 1992. The collection in the Praha-Ruzyné (Czechoslovakia) Gene Bank: collecting, evaluation and documentation. Hereditas 116: 271 — 276.
Google Scholar

Hsam S. L. K., Kieffer R., Zeller F. J. 2001. Significance of Aegilops tauschii glutenin genes on bread making properties of wheat. Cereal Chem. 78 (5): 521 — 525.
Google Scholar

Hsam S. L. K., Lapochkina I. F., Zeller F. J. 2003. Chromosomal location of genes for resistance to powdery mildew in common wheat (Triticum aestivum L. em Thell.) 8. Gene Pm 32 in a wheat-Aegilops speltoides translocation line. Euphytica 133: 367 — 370.
Google Scholar

Huguet-Robert V., Dedryver F., Röder M. S., Korzun V., Abélard P., Tanguy A. M., Jaudeau B., Jahier J. 2001. Isolation of a chromosomally engineered durum wheat line carrying the Aegilops ventricosa Pch1 gene for resistance to eyespot. Genome 44: 345 — 349.
Google Scholar

Keller M., Karutz Ch., Schmid J. E., Stamp P., Winzeler M., Keller B., Messmer M. M. 1999. Quantitative trait loci for lodging resistance in a segregating wheat x spelt population. Thear. Appl. Genet. 98 (6/7): 1171 — 1182.
Google Scholar

Kiecana I., Prażak R. 1995. Fuzarioza kłosów kozieńców. Hod. Roślin, Aklim. i Nasien. 39 (6): 111 — 121.
Google Scholar

Kimber G., Feldman M. 1987. Wild Wheat: An Introduction. College of Agriculture, University of Missouri, Columbia, Special Report 353: 1 — 146.
Google Scholar

Knezevic D., Zenevic V., Dmitrijevic M., Petrovic S. 2000. Variability of yield components in wheat (Triticum aestivum L.). Eucarpia XIth Meeting of the Section Biometrics in Plant Breeding. Quantitative Genetics and Breeding Methods: The way ahead. Abstracts of presentations: 104 — 105.
Google Scholar

Kozub N. A., Sozinov I. A., Sozinov A. A. 2003. Recombination of gliadin genes of chromosome 1D in the common wheat hybrid carrying the introgression from Aegilops cylindrica. Plant Breed. 122: 86 — 88.
Google Scholar

Li W. L., Nelson J. C., Chu C. Y., Shi L. H., Huang S. H., Liu D. J. 2002. Chromosomal locations and genetic relationships of tiller and spike characters in wheat. Euphytica 125: 357 — 366.
Google Scholar

Luthra O. P. 1987. Genetic architecture of characters related to lodging in wheat. Wheat Information Servis 64: 21 — 22.
Google Scholar

Martin-Sanchez, J. A., Gomez-Colmenarejo M., Del Moral J., Sin E., Montes M. J., Gonzalez-Belinchon C., Lopez-Brana I., Delibes A. 2003. A new Hessian fly resistance gene (H30) transferred from the wild grass Aegilops triuncialis to hexaploid wheat. Theor. Appl. Genet. 106: 1248 — 1255.
Google Scholar

Montes M. J., López-Braña I., Romero M. D., Sin E., Andrés M. F., Martin-Sánchez J. A., Delibes A. 2003. Biochemical and genetic studies of two Heterodera avenae resistance genes transferred from Aegilops ventricosa to wheat. Theor. Appl. Genet. 107: 611 — 618.
Google Scholar

Muramatsu M. 1986. The vulgare super gene, Q: its universality in durum wheat and its phenotypic effects in tetraploid and hexaploid wheats. Can. J. Genet. Cytol. 28: 30 — 41.
Google Scholar

Nawracała J. 2004. Genetyczne podstawy hodowli pszenicy. W: „Zarys genetyki zbóż” Tom I. Jęczmień, pszenica i żyto (praca zbior., red. A. G. Górny). Wyd. IGR PAN Poznań: 181 — 327.
Google Scholar

Pasquini M. 1980. Disease resistance in wheat: Behaviour of Aegilops species with respect to Puccinia recondita f. sp. tritici, Puccinia graminis f. sp. tritici and Erysiphe graminis f. sp. tritici. Genet. Agr. 34: 133 — 148.
Google Scholar

Pilch J. 1997. Performance of interspecific and intergeneric hybrids of Triticum aestivum L. for wheat improvements. Plant Breeding and Seed Sci. 41/1: 3 — 15.
Google Scholar

Pilch J. 2002. Wartość technologiczna introgresywnych form pszenicy ozimej (Triticum aestivum L.). Biul. IHAR 223/224: 95 — 109.
Google Scholar

Pilch J., Głowacz E. 1997. Międzygatunkowe i międzyrodzajowe krzyżowania jako sposób ulepszania cech kłosa w hodowli pszenicy heksaploidalnej Triticum aestivum L. Biul. IHAR 204: 15 — 31.
Google Scholar

PN-75/A-04018. Produkty rolno-żywnościowe. Oznaczanie azotu metodą Kiejdahla i przeliczanie na białko.
Google Scholar

Prażak R. 1992. Cechy morfologiczne gatunków rodzaju Aegilops oraz pszenicy ozimej odmiany Rusałka. Biul. IHAR 183: 107 — 117.
Google Scholar

Prażak R. 1997a. Evaluation of brown rust (Puccinia recondita f. sp. tritici) infection in Aegilops species and Triticum aestivum L. cv. Gama. J. Appl. Genet. 38 B: 123 — 127.
Google Scholar

Prażak R. 1997b. Zastosowanie kultur in vitro niedojrzałych zarodków w otrzymywaniu mieszańców międzyrodzajowych Triticum z Aegilops. Zesz. Nauk. AR w Krakowie 318/50: 47 — 53.
Google Scholar

Prażak R. 2001. Ocena tolerancyjności siewek mieszańców Aegilops ventricosa Tausch. i Aegilops juvenalis (Thell.) Eig. z Triticum durum Desf. i Triticum aestivum L. na toksyczne stężenia jonów glinu. Biul. IHAR, 218/219: 161 — 167.
Google Scholar

Prażak R. 2003. Ocena tolerancyjności mieszańców międzygatunkowych pszenicy (Triticum sp.) na stres solny. Biul. IHAR 230: 95 — 102.
Google Scholar

Prażak R. 2004. Porównanie zawartości białka w ziarnie gatunków Aegilops i Triticum. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 497: 509 — 516.
Google Scholar

Prażak R. 2007a. Zmienność i współzależność niektórych cech ilościowych oraz zawartość białka ogółem w ziarnie mieszańców Aegilops juvenalis (Thell.) Eig. i Aegilops ventricosa Tausch. z wybranymi gatunkami (4x, 6x) Triticum L. Biul. IHAR 244: 111 — 126.
Google Scholar

Prażak R. 2007b. Ocena zimotrwałości, wczesności i porażania przez rdzę brunatną i mączniaka prawdziwego gatunków Aegilops w warunkach Polski wschodniej. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 517: 603 — 612.
Google Scholar

Rajaram S. 2001. Prospects and promise of wheat breeding in the 21st century. Euphytica 119: 3 — 15.
Google Scholar

Rao M. V. P. 1972. Mapping of the compactum gene C on chromosome 2D of wheat. Wheat Information Service 35: 9.
Google Scholar

Rawat N., Tiwari V. K., Singh N., Randhawa G. S., Singh K., Chhuneja P., Dhaliwal H. S. 2009. Evaluation and utilization of Aegilops and wild Triticum species for enhancing iron and zinc content in wheat. Genet. Resour. Crop Evol. 56: 53 — 64.
Google Scholar

Sears E. R. 1947. The spherococcum gene in wheat. Genetics 32: 102 — 103.
Google Scholar

Stefanowska G. 1986. Wpływ Triticum aestivum L. i Secale cereale L. na niektóre genetyczno-hodowlane właściwości Triticale. Rozprawy Naukowe. Wyd. AR w Lublinie.
Google Scholar

Stefanowska G. 1995. Charakterystyka niektórych cech morfologicznych i plonotwórczych mieszańców Triticum aestivum L. z Aegilops juvenalis (Thell.) Eig. i z Aegilops ventricosa Tausch. Biul. IHAR, 194: 35 — 43.
Google Scholar

Stefanowska G., Prażak R., Strzembicka A., Masłowski J. 1995. Transfer genów z Aegilops ventricosa Tausch. i Aegilops juvenalis (Thell.) Eig. do Triticum aestivum L. Biul. IHAR 194 : 45 — 52.
Google Scholar

Tarkowski Cz. 1994. Przewodnik do ćwiczeń z genetyki, hodowli roślin i nasiennictwa. Wyd. AR w Lublinie.
Google Scholar

Tarkowski Cz. 1995. Genetyka, hodowla roślin i nasiennictwo. Wyd. AR w Lublinie.
Google Scholar

Thiele A., Schumann E., Peil A., Weber W.E. 2002. Eyespot resistance in wheat x Aegilops kotschyi backcross lines. Plant Breed. 121: 29 — 35.
Google Scholar

Tyrka M., Stefanowska G. 2001. Ocena zróżnicowania cech plonotwórczych mieszańców Aegilops juvenalis i Aegilops ventricosa z pszenicą. Biul. IHAR 218/219: 57 — 68.
Google Scholar

Węgrzyn S., Nalepa S., Pochaba L. 1979. Ogólna i swoista wartość kombinacyjna dla plonu i jego komponentów u pszenicy ozimej. Hod. Roślin Aklim. 23: 61 — 72.
Google Scholar

Węgrzyn S., Wojas T., Śmiałowski T. 2002. Uwarunkowania genetyczne oraz współzależność plonu i wybra-nych cech użytkowych pszenicy ozimej (Triticum aestivum L.). Biul. IHAR 223/224: 77 — 86.
Google Scholar

Zanetti S., Winzeler M., Keller M., Keller B., Messmer M. 2000. Genetic analysis of pre-harvest sprouting resistance in a wheat x spelt cross. Crop. Sci. 40: 1406 — 1417.
Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
06/30/2009

Cited By / Share

Prażak, R. (2009) „Zmienność i współzależność niektórych cech w mieszańcach Aegilops kotschyi Boiss. × Triticum aestivum L. cv. Rusałka”, Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, (252), s. 43–59. doi: 10.37317/biul-2009-0054.

Autorzy

Roman Prażak 
roman.prazak@up.lublin.pl
Wydział Nauk Rolniczych w Zamościu, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Poland

Statystyki

Abstract views: 51
PDF downloads: 37


Licencja

Prawa autorskie (c) 2009 Roman Prażak

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.

Z chwilą przekazania artykułu, Autorzy udzielają Wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z artykułu przez czas nieokreślony na terytorium całego świata na następujących polach eksploatacji:

  1. Wytwarzanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy artykułu, w tym techniką drukarską oraz techniką cyfrową.
  2. Wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy artykułu.
  3. Publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie artykułu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
  4. Włączenie artykułu w skład utworu zbiorowego.
  5. Wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej do Internetu, lub innej sieci.
  6. Rozpowszechnianie artykułu w postaci elektronicznej w internecie lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie.
  7. Udostępnianie artykułu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu.

Autorzy poprzez przesłanie wniosku o publikację:

  1. Wyrażają zgodę na publikację artykułu w czasopiśmie,
  2. Wyrażają zgodę na nadanie publikacji DOI (Digital Object Identifier),
  3. Zobowiązują się do przestrzegania kodeksu etycznego wydawnictwa zgodnego z wytycznymi Komitetu do spraw Etyki Publikacyjnej COPE (ang. Committee on Publication Ethics), (http://ihar.edu.pl/biblioteka_i_wydawnictwa.php),
  4. Wyrażają zgodę na udostępniane artykułu w formie elektronicznej na mocy licencji CC BY-SA 4.0, w otwartym dostępie (open access),
  5. Wyrażają zgodę na wysyłanie metadanych artykułu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma.