Charakterystyka odmian pszenżyta ozimego pod względem cech związanych z porastaniem ziarna
Wanda Kociuba
dziekanat.agbioinz@up.lublin.plInstytut Genetyki i Hodowli Roślin, Akademia Rolnicza, Lublin (Poland)
Danuta Kulpa
Katedra Przemysłu Rolno-Spożywczego i Przechowalnictwa, Akademia Rolnicza, Lublin (Poland)
Abstrakt
Badania przeprowadzono w 1999 i 2000 roku, na 13 odmianach pszenżyta ozimego, oraz dla porównania badano pszenicę odmiany Elena i żyto Dańkowskie Złote. Analizowano takie cechy, jak: energię i zdolność kiełkowania ziarniaków, liczbę opadania i aktywność α-amylazy. Oznaczenie energii i zdolności kiełkowania (PN-79/R-65950) przeprowadzono na płytkach Petriego o średnicy 15 cm. Podłożem była wilgotna bibuła o pH 6,0–7,5, na którą wysiewano po 100 ziarniaków. Płytki umieszczano w termostacie o temperaturze 23°C. Po 4 dniach badano energię kiełkowania, po 7 dniach zdolność kiełkowania dla żyta, a po 8 dniach dla pszenżyta i pszenicy. Oznaczenia przeprowadzono w 3 powtórzeniach oraz w 4 terminach: w okresie pełnej dojrzałości ziarna oraz 8, 16 i 24 dni po zbiorze, co miało na celu ustalenie okresu spoczynku ziarna. Liczbę opadania (PN-ISO 3093: 1996) oznaczono metodą Hagberga-Pertena, a aktywność α-amylazy (Jones, Varner, 1967) metodą Varnera. Energia i zdolność kiełkowania ziarna w okresie pełnej dojrzałości była zdecydowanie niższa od wartości uzyskanych w późniejszych terminach, co wiąże się z występowaniem okresu spoczynku ziarna. Należy podkreślić duże zróżnicowanie odmian odnośnie długości i głębokości spoczynku ziarna. Wysokie wartości energii i zdolności kiełkowania ziarna w okresie pełnej dojrzałości otrzymano dla takich odmian, jak: Disco, Fidelio, Tewo i Mundo, zaś niskie dla: Moniko, Lasko, Purdy oraz pszenicy. Wyraźnie niższą aktywność α-amylazy miały odmiany: Purdy, Bogo i Mundo, u których liczba opadania była wyższa, co wskazuje na wyższą odporność na porastanie ziarna tych odmian. Jednak wszystkie badane odmiany pszenżyta ozimego miały wyższą aktywność α-amylazy i niższą liczbę opadania od pszenicy i żyta. Duże zróżnicowanie odmian odnośnie wartości tych cech może pozwolić na prowadzenie odpowiedniej selekcji w pracach hodowlanych.
Słowa kluczowe:
α-amylaza, liczba opadania, porastanie, pszenżyto ozime, spoczynek pożniwnyBibliografia
Doliński R. 1995. Ocena polskich odmian uprawnych i rodów hodowlanych heksaploidalnego pszenżyta pod względem odporności na porastanie. Biul. IHAR 195/196: 147 — 158.
Google Scholar
Doliński R., Kociuba W. 1999. Odporność na porastanie i spoczynek pożniwny ziarniaków w kolekcji pszenżyta ozimego. Biul. IHAR 211: 153 — 164.
Google Scholar
Grzesiuk S., Górecki R. 1982. Studia nad fizjologicznymi właściwościami ziarna siewnego żyta. Hod. Rośl. Aklim. 26/2: 65 — 98.
Google Scholar
Grzesiuk S., Kulka K. 1988. Biologia ziarniaków zbóż. PWN, Warszawa.
Google Scholar
Hagberg S., Olered R. 1975. Studies on starch properties and alpha-amylase activity in rye. Hod. Rośl. Aklim. 19, 5/6: 581 — 592.
Google Scholar
Jones R. L.,Varner I. E. 1967. The bioassay of gibberellins. Planta 72/2: 155 — 161.
DOI: https://doi.org/10.1007/BF00387479
Google Scholar
Maćkowiak W., Budzianowski G., Łukańko U. 1984. Charakterystyka odmian pszenżyta ozimego i jarego hodowli ZDHAR Małyszyn oraz ich reakcja na niektóre czynniki środowiska. Zeszyty Nauk. AR Szczec. 162: 141 — 146.
Google Scholar
Maćkowiak W., Budzianowki G., Cicha A., Cichy H., Mazurkiewicz L., Milewski G., Paizert K., Szeląg B., Szeląg J., Woś H. 1998. Hodowla pszenżyta w Zakładzie Doświadczalnym Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Małyszyn. Biul. IHAR 205/206: 303 — 320.
Google Scholar
Masojć P. 1984. Amylazy w rozwijającym się ziarnie żyta. Zeszyty Naukowe AR Szczec. 110: 13 — 21.
Google Scholar
Moś M. 1994 Porastanie ziarna pszenżyta ozimego. Zeszyty Naukowe AR im. H. Kołłątaja w Krakowie, Rozprawy 195: 5 — 10.
Google Scholar
Rzepka D. 1993. Badania nad mieszańcami S. cereale × S. Vavilovi Gross. w aspekcie ich przydatności w hodowli żyta odpornych na porastanie. Cz. I. Ocena odporności na porastanie mieszańców międzygatunkowych żyta. Hod. Rośl. Aklim. 37, 5/6: 67 — 79.
Google Scholar
Tarkowski Cz. 1980. Model of triticale plant. Hod. Rośl. Aklim. 24, 5: 439 — 443.
Google Scholar
Weidner S. 1992. Przedsprzętne porastanie ziarniaków zbóż i jego regulacja. Post. Nauk Rol. 5/6: 89 — 104.
Google Scholar
Węgrzyn S., Gut M., Cygankiewicz A., Ptak B. 1991 Odporność rodów i odmian pszenicy (Triticum aestivum L.) na porastanie. Cz. I. Pszenica ozima. Biul. IHAR 180: 121 — 129.
Google Scholar
Wolski T., Tymieniecka E. 1982. Stan obecny i perspektywy ulepszania ozimego triticale w Stacjach Poznańskiej Hodowli Roślin. Post. Nauk Rol. 5/82: 3 — 26.
Google Scholar
Wolski T. 1987. Odmiany pszenżyta Poznańskiej Hodowli Roślin — ich charakterystyka i perspektywy uprawy. Hod. Rośl. Nasien. 4: 1 — 6.
Google Scholar
Wolski T., Szołkowski A., Gryka J., Pojmaj M. S. 1998. Obecny stan hodowli pszenżyta ozimego w Danko. Biul. IHAR 205/206: 289 — 297.
Google Scholar
Autorzy
Wanda Kociubadziekanat.agbioinz@up.lublin.pl
Instytut Genetyki i Hodowli Roślin, Akademia Rolnicza, Lublin Poland
Autorzy
Danuta KulpaKatedra Przemysłu Rolno-Spożywczego i Przechowalnictwa, Akademia Rolnicza, Lublin Poland
Statystyki
Abstract views: 5PDF downloads: 3
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Wanda Kociuba, Danuta Kulpa
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Z chwilą przekazania artykułu, Autorzy udzielają Wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z artykułu przez czas nieokreślony na terytorium całego świata na następujących polach eksploatacji:
- Wytwarzanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy artykułu, w tym techniką drukarską oraz techniką cyfrową.
- Wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy artykułu.
- Publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie artykułu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
- Włączenie artykułu w skład utworu zbiorowego.
- Wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej do Internetu, lub innej sieci.
- Rozpowszechnianie artykułu w postaci elektronicznej w internecie lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie.
- Udostępnianie artykułu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu.
Autorzy poprzez przesłanie wniosku o publikację:
- Wyrażają zgodę na publikację artykułu w czasopiśmie,
- Wyrażają zgodę na nadanie publikacji DOI (Digital Object Identifier),
- Zobowiązują się do przestrzegania kodeksu etycznego wydawnictwa zgodnego z wytycznymi Komitetu do spraw Etyki Publikacyjnej COPE (ang. Committee on Publication Ethics), (http://ihar.edu.pl/biblioteka_i_wydawnictwa.php),
- Wyrażają zgodę na udostępniane artykułu w formie elektronicznej na mocy licencji CC BY-SA 4.0, w otwartym dostępie (open access),
- Wyrażają zgodę na wysyłanie metadanych artykułu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma.
Inne teksty tego samego autora
- Wanda Kociuba, Aneta Kramek, Krzysztof Ukalski, Ocena stabilności wybranych cech plonotwórczych polskich odmian pszenżyta ozimego , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 264 (2012): Wydanie regularne
- Wanda Kociuba, Zbigniew Segit, Władysław Kadłubiec, Rafał Kuriata, Ocena zdolności kombinacyjnej wybranych odmian i linii pszenicy twardej T. durum Desf. , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 264 (2012): Wydanie regularne
- Wanda Kociuba, Aneta Kramek, Wartość mieszańców pszenżyta ozimego z pszenicą pod względem cech plonotwórczych oraz zawartości białka w ziarnie , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 253 (2009): Wydanie regularne
- Roman Prażak, Wanda Kociuba, Zbigniew Segit, Aneta Kramek, Ocena tolerancji wybranych genotypów jarej pszenicy twardej (Triticum durum Desf.) na stres solny , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 283 (2018): Wydanie specjalne
- Aneta Kramek, Wanda Kociuba, Jacek Gawroński, Wartość nowych odmian pszenżyta ozimego w porównaniu do regenerowanych materiałów kolekcyjnych , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 283 (2018): Wydanie specjalne
- Wanda Kociuba, Aneta Kramek, Wewnątrzodmianowa zmienność cech użytkowych polskich odmian pszenżyta ozimego , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 249 (2008): Wydanie regularne
- Wanda Kociuba, Ocena średnich i stabilności cech plonotwórczych w kolekcji genotypów pszenżyta ozimego (X Triticosecale Wittmack) , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 226/227 (2003): Wydanie regularne
