Wprowadzenie do statystycznych analiz wielozmiennych. Część I. Podstawy teoretyczne
Zygmunt Kaczmarek
Instytut Genetyki Roślin Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu, Pracownia Biometrii (Poland)
Dariusz R. Mańkowski
d.mankowski@ihar.edu.plInstytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, Państwowy Instytut Badawczy w Radzikowie, Pracownia Ekonomiki Nasiennictwa i Hodowli Roślin (Poland)
https://orcid.org/0000-0002-7499-8016
Abstrakt
Analizy wielocechowe są coraz szerzej stosowane w badaniach rolniczych. Powszechna dostępność pakietów statystycznych realizujących tego typu analizy pozwala na ich powszechne wykorzystywanie. Problemem staje się więc umiejętność właściwego wykorzystania tych analiz i poprawnej interpretacji uzyskanych z nich wyników. W pracy omówiono podstawowe pojęcia analizy wielozmiennej, opisano wielozmienny model liniowy obserwacji, wielocechową analizę wariancji, niezbędne statystyki testowe a także wielocechowe metody oceny podobieństwa obiektów.
Słowa kluczowe:
analizy wielocechowe, grupowanie wielocechowe obiektów, macierz korelacji, macierz kowariancji, MANOVA, wielocechowe miary podobieństwaBibliografia
Anderberg M. R. 1973. Cluster Analysis for Applications. Academic Press, New York.
Google Scholar
Caliński T. 1970. Wielozmienna analiza wariancji i pokrewne metody wielowymiarowe. PAN, Warszawa.
Google Scholar
Caliński T., Czajka S., Kaczmarek Z. 1975. Analiza składowych głównych i jej zastosowania. Algorytmy biometryczne i statystyczne (ABS-36). AR Poznań.
Google Scholar
Caliński T., Dyczkowski A., Kaczmarek Z. 1976. Testowanie hipotez w wielozmiennej analizie wariancji i kowariancji. Algorytmy biometryczne i statystyczne (ABS-45). AR Poznań.
Google Scholar
Caliński T., Kaczmarek Z. 1973. Metody kompleksowej analizy doświadczenia wielocechowego. Trzecie Colloquium Metodologiczne z Agro-Biometrii, PAN i PTB Warszawa: 257 — 320.
Google Scholar
Ceranka B., Chudzik H., Kaczmarek Z., Krzyśko M. 1975. Wielozmienna analiza wyników doświadczeń w układach blokowych. Algorytmy biometryczne i statystyczne (ABS-35). AR Poznań.
Google Scholar
Everitt B. S., Dunn G. 1992. Applied Multivariate Data Analysis. Oxford University Press. New York.
Google Scholar
Kaczmarek Z. 1975. Wielozmienna analiza kowariancji i jej niektóre zastosowania. Matematyka Stosowana 5: 139 — 156.
Google Scholar
Kaczmarek Z., Czajka S., Adamska E. 2008. Propozycja metody grupowania obiektów jedno- i wielocechowych z zastosowaniem odległości Mahalanobisa i analizy skupień. Biul. IHAR 249: 9 — 18.
Google Scholar
Krzanowski W. J. 1988. Principles of multivariate analysis: a users’s perspective. Oxford University Press.
Google Scholar
Krzyśko M. 2000. Wielowymiarowa analiza statystyczna. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Google Scholar
Mądry W. 2007. Metody statystyczne do oceny różnorodności fenotypowej dla cech ilościowych w kolekcjach roślinnych zasobów genowych. Zesz. Probl. Post.-Nauk Rol. 517: 21 — 41.
Google Scholar
McKeon J. J. 1974. F approximations to the distribution of Hotelling's T20. Biometrika 61: 381 — 383.
Google Scholar
Morrison D. F. 1976. Multivariate Statistical Methods. McGraw-Hill. New York.
Google Scholar
Seber G. A. F. 1984. Multivariate Observations. Wiley. New York.
Google Scholar
Sieczko L., Mądry W., Zieliński A., Paderewski J., Urbaś-Szwed K. 2004. Zastosowanie analizy składowych głównych w badaniach nad wielocechową charakterystyką zmienności genetycznej w kolekcji zasobów genowych pszenicy twardej (Triticum durum L.). XXXIV Coll. Biometryczne: 223 — 239.
Google Scholar
Srivastava M. S. 2004. Multivariate theory for analyzing high-dimensional data. Technical Report, University of Toronto, Toronto, Canada.
Google Scholar
Ukalska J., Mądry W., Ukalski K., Masny A. 2007. Wielowymiarowa ocena różnorodności fenotypowej w kolekcji zasobów genowych truskawki. Cz. II. Grupowanie genotypów. Zeszyty Prob. Postępów Nauk Rolniczych 517: 759 — 766.
Google Scholar
Ukalska J., Ukalski K., Śmiałowski T., Mądry W. 2008. Badanie zmienności i współzależności cech użytkowych w kolekcji roboczej pszenicy ozimej (Triticum aestivum L.) za pomocą metod wielowymiarowych. Cz. II. Analiza składowych głównych na podstawie macierzy korelacji fenotypowych i genotypowych. Biul. IHAR 249: 45 — 57.
Google Scholar
Wu Y., Genton M. G., Stefanski L. A. 2006. A Multivariate two sample mean test for small sample size and missing data. Biometrics 62: 877 — 885.
Google Scholar
Autorzy
Zygmunt KaczmarekInstytut Genetyki Roślin Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu, Pracownia Biometrii Poland
Autorzy
Dariusz R. Mańkowskid.mankowski@ihar.edu.pl
Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, Państwowy Instytut Badawczy w Radzikowie, Pracownia Ekonomiki Nasiennictwa i Hodowli Roślin Poland
https://orcid.org/0000-0002-7499-8016
Statystyki
Abstract views: 81PDF downloads: 39
Licencja
Prawa autorskie (c) 2011 Zygmunt Kaczmarek, Dariusz R. Mańkowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Z chwilą przekazania artykułu, Autorzy udzielają Wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z artykułu przez czas nieokreślony na terytorium całego świata na następujących polach eksploatacji:
- Wytwarzanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy artykułu, w tym techniką drukarską oraz techniką cyfrową.
- Wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy artykułu.
- Publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie artykułu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
- Włączenie artykułu w skład utworu zbiorowego.
- Wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej do Internetu, lub innej sieci.
- Rozpowszechnianie artykułu w postaci elektronicznej w internecie lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie.
- Udostępnianie artykułu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu.
Autorzy poprzez przesłanie wniosku o publikację:
- Wyrażają zgodę na publikację artykułu w czasopiśmie,
- Wyrażają zgodę na nadanie publikacji DOI (Digital Object Identifier),
- Zobowiązują się do przestrzegania kodeksu etycznego wydawnictwa zgodnego z wytycznymi Komitetu do spraw Etyki Publikacyjnej COPE (ang. Committee on Publication Ethics), (http://ihar.edu.pl/biblioteka_i_wydawnictwa.php),
- Wyrażają zgodę na udostępniane artykułu w formie elektronicznej na mocy licencji CC BY-SA 4.0, w otwartym dostępie (open access),
- Wyrażają zgodę na wysyłanie metadanych artykułu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma.
Inne teksty tego samego autora
- Henryk Cichy, Zygmunt Kaczmarek, Elżbieta Adamska, Wpływ terminu i gęstości siewu na plon odmian pszenżyta jarego , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 250 (2008): Wydanie regularne
- Wojciech Święcicki, Paweł Barzyk, Zygmunt Kaczmarek, Magdalena Kroc, Wojciech Rybiński, Paulina Wilczura, Charakterystyka zmienności w kolekcji rodzaju Pisum i Lupinus — wybrane wyniki , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 283 (2018): Wydanie specjalne
- Dariusz R. Mańkowski, Zbigniew Laudański, Postęp biologiczny w hodowli, nasiennictwie i produkcji ziemniaka w Polsce. Część IV. Ocena postępu odmianowego pod względem odporności na patogeny , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 254 (2009): Wydanie regularne
- Dariusz R. Mańkowski, Zbigniew Laudański, Danuta Martyniak, Małgorzata Flaszka, Struktura wielocechowej zmienności odmianowej wiechliny łąkowej (Poa pratensis L.) , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 254 (2009): Wydanie regularne
- Dariusz R. Mańkowski, Zbigniew Laudański, Postęp biologiczny w hodowli, nasiennictwie i produkcji ziemniaka w Polsce. Część VI. Ocena postępu biologicznego na podstawie doświadczeń odmianowych i badań ankietowych , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 254 (2009): Wydanie regularne
