Możliwość wykorzystania wierzby (Salix sp.) do rekultywacji bezglebowych gruntów wapna poflotacyjnego pokrywającego powierzchnię po eksploatacji siarki metodą podziemnego wytopu
Krzysztof Klimont
k.klimont@ihar.edu.plInstytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin — PIB w Radzikowie, Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych (Poland)
Agnieszka Osińska
Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin — PIB w Radzikowie, Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych (Poland)
Grzegorz Gryziak
Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin — PIB w Radzikowie, Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych (Poland)
Zbigniew Kołtowski
Instytut Ogrodnictwa — Zakład Pszczelnictwa w Puławach (Poland)
Włodzimierz Majtkowski
Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin — PIB w Radzikowie, Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych (Poland)
Szymon Suchecki
Małopolska Hodowla Roślin, Zakład Hodowlano — Produkcyjny w Palikijach (Poland)
Abstrakt
W latach 2012–2015 badano możliwość wykorzystania wybranych gatunków i mieszańców wierzby do rekultywacji biologicznej bezglebowych gruntów wapna poflotacyjnego pokrywającego tereny poeksploatacyjne Kopalni Siarki „Jeziórko” i użyźnione osadami ścieków komunalnych. Pokrycie terenów po otworowej eksploatacji siarki wapnem poflotacyjnym i użyźnienie osadem ścieków komunalnych stworzyło warunki do wegetacji roślin wierzby i rozwoju gleby. Testowane gatunki i mieszańce wierzby wykazały różnice w przeżywalności (udatności nasadzeń) oraz wysokości roślin, wskazując na możliwość ich wykorzystania do rekultywacji biologicznej tych terenów. Pod względem przeżywalności i bujności wzrostu najbardziej przydatnymi do nasadzeń na tym gruncie okazały się wierzba wiciowa, wierzba IBL-8 i wierzba trójpręcikowa. Wprowadzenie osadów ściekowych wraz z porastającymi wierzbami wpłynęło na intensywny wzrost zawartości węgla organicznego (Corg) w gruncie wapna jak również przyswajalnego fosforu, a wzrost potasu i magnezu był mniejszy. Stwierdzono zbyt wysoką zawartość wapnia, niewielkie przekroczenie zawartości potasu, zbyt niską magnezu w materiale roślinnym (pędy) pobranym z roślin wierzby. Zawartość wszystkich badanych metali ciężkich w gruncie doświadczalnym nie przekroczyła dopuszczalnych stężeń natomiast zawartość Fe, Mn, Cd i Zn w pędach wierzby przekroczyła dopuszczalne wartości progowe.
Słowa kluczowe:
wapno poflotacyjne, rekultywacja, osady ściekowe, wierzba, metale ciężkie, tereny poeksploatacyjne siarki, udatność nasadzeń (przeżywalność roślin), proces glebotwórczyBibliografia
Bajor P., Bulińska-Radomska Z., Klimont K., Osińska A. 2014. Ocena rozwoju roślinności na składowisku popiołów paleniskowych użyźnionych osadem ściekowym. Problemy Inżynierii Rolniczej 2(84): 51 — 61.
Google Scholar
Baran S., Wójcikowska-Kapusta A., Jaworska B. 2001. Przydatność wikliny do sanitacji gleb zanieczyszczonych miedzią i ołowiem. Zesz. Prob. Post. Nauk. Rol. 477: 187 — 193.
Google Scholar
Gołda T. 2007. Roślinność zielna w ochronie i rekultywacji gruntów. Inżynieria Ekologiczna 19. PTIE Warszawa: 79 — 88.
Google Scholar
Gorlach E., Gambuś F. 1999. Wpływ osadów ściekowych na zawartość metali ciężkich w glebie i roślinach oraz ich przemieszczanie w profilu glebowym. Zesz. Prob. Post. Nauk Rol. 467: 505 — 511.
Google Scholar
Gostomczyk W. 2014. Osady ściekowe alternatywą dla nawozów sztucznych w uprawie wierzby. Zeszyty Naukowe Wydziału Nauk Ekonomicznych 18. Politechnika Koszalińska. Koszalin: 35 — 46.
Google Scholar
Góral S. 2001. Roślinność zielna w ochronie i rekultywacji gruntów. Inżynieria Ekologiczna 3, PTIE Bydgoszcz, 161 — 178.
Google Scholar
Grzywnowicz I., Strutyński J. 2000. Rolnicze zagospodarowanie osadów ściekowych jako źródło zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi. Zesz. Prob. Post. Nauk Rol. 472: 297 — 304.
Google Scholar
Jabłoński B. 1994. Ogródek Pszczelarski. Oddz. Pszczelnictwa ISiK Puławy: 5 — 53.
Google Scholar
Jabłoński B. 2000. Krótka charakterystyka roślin wybranych do uprawy pożytków pszczelich. W: O potrzebie i możliwościach poprawy pożytków pszczelich. Oddz. Pszczelnictwa ISiK Puławy: 24 — 71.
Google Scholar
Jońca M. 2000. Zastosowanie osadów ściekowych w rekultywacji gruntów. Inżynieria Ekologiczna 3. PTIE Bydgoszcz: 192 — 198.
Google Scholar
Kabata-Pendias A., Szteke B. 2012. Pierwiastki śladowe w geo- i biosferze. Puławy. IUNG-PIB: 270 ss.
Google Scholar
Kalembasa D., Szczukowski S., Cichuta R., Wysokiński A.2005. Wpływ zróżnicowanych dawek azotu w osadzie ściekowym na plon biomasy i zawartość azotu w dwóch klonach wierzby krzewiastej. IX Konferencja Naukowa — Efektywne i Bezpieczne Technologie Produkcji Rolniczej. IUNG Puławy: 181 — 182.
Google Scholar
Kalembasa S., Szymanowicz B., Kalembasa D., Malinowska E. 2003. Możliwość pozyskiwania i przeróbki biomasy z roślin szybko rosnących (energetycznych). W: Nowe spojrzenie na osady ściekowe – odnawialne źródła energii. Wyd. Politechnika Częstochowska Cz. I: 358 — 364.
Google Scholar
Klimont K. 2004. Przydatność wybranych gatunków roślin użytkowych do rekultywacji terenów zdewastowanych . Zesz. Prob. Post. Nauk Rol. 497: 673 — 684.
Google Scholar
Klimont K., Bulińska-Radomska Z. 2011. Wpływ wybranych gatunków roślin na procesy glebotwórcze i ich przydatność do rekultywacji bezglebowych utworów wapna poflotacyjnego na powierzchni po otworowej eksploatacji siarki. Roczniki Gleboznawcze. Tom LXII (2) Warszawa: 204 — 211.
Google Scholar
Klimont K. 2007. Ocena przydatności wybranych gatunków roślin użytkowych do rekultywacji terenów zdewastowanych przez przemysł i gospodarkę komunalną. Problemy Inżynierii Rolniczej 2: 27 — 36.
Google Scholar
Klimont K., Bulińska-Radomska Z. 2010. Ocena przydatności wybranych gatunków roślin miododajnych oraz różnych form wierzby (Salix spp.) do rekultywacji terenów zdewastowanych przez przemysł siarkowy. Zesz. Prob. Post. Nauk Rol. 555: 517 — 528.
Google Scholar
Klimont K., Bulińska-Radomska Z., Górka J., Osińska A. 2015. Badanie przydatności rożnika przerośniętego (Silphium perfoliatum L.) do rekultywacji terenów po otworowej eksploatacji siarki. Problemy Inżynierii Rolniczej 2(88): 61 — 73.
Google Scholar
Klimont K., Bulińska-Radomska Z., Górka J., Woś H. 2014. Ocena przydatności wybranych gatunków jarych roślin oleistych do uprawy na rekultywowanym gruncie wapna poflotacyjnego. Biul. IHAR 274: 153 — 164.
Google Scholar
Klimont K., Bulińska-Radomska Z., Górka J. 2013a. Ocena przydatności różnych form wierzby (Salix sp.) do rekultywacji terenów poeksploatacyjnych kopalni siarki. Biul. IHAR 269: 161 — 168.
Google Scholar
Klimont K., Bulińska-Radomska Z. 2013. Możliwość wykorzystania ślazowca pensylwańskiego (Sida hermaphrodita Rusby.) do rekultywacji terenów po otworowej eksploatacji siarki. Problemy Inżynierii Rolniczej 1: 125 — 132.
Google Scholar
Klimont K., Bulińska-Radomska Z., Osińska A., Bajor P. 2013b. Kształtowanie się składu gatunkowego roślin wprowadzonych i spontanicznie zasiedlających użyźnione składowisko odpadów komunalnych. Biul. IHAR 270: 109 — 121.
Google Scholar
Klimont K., Góral S., Jońca M. 2002. Rekultywacyjna efektywność osadów ściekowych na podłożu wapna poflotacyjnego. Biul. IHAR 223/224: 415 — 425.
Google Scholar
Kopeć M., Gondek K. 2002. wykorzystanie osadów garbarskich w uprawie wikliny. Acta Agrophysica 73: 167 — 173.
Google Scholar
Kuś I., Faber A., Stasiak M., Kawalec A. 2008. Plonowanie wybranych gatunków roślin uprawnych na cele energetyczne na różnych glebach. Problemy Inżynierii Rolniczej 1(59): 79 — 86.
Google Scholar
Levyk V., Brzezińska M. 2007. Stan środowiska glebowego na terenie byłej Kopalni Siarki „Jaworów” (Ukraina) i Machów (Polska) w świetle aktualnych badań. Acta Agrophysica 10(4): 149 — 157.
Google Scholar
Majtkowski W., Majtkowska G., Tomaszewski B. 2010. Dynamika wzrostu roślin energetycznych oraz potencjał biomasy. W: Modelowanie energetycznego wykorzystania biomasy. Wydawnictwo ITP Falenty-Warszawa: 114 — 126.
Google Scholar
Majtkowski W., Majtkowska G. 2012. Fitosanitarna rola szaty roślinnej na zrekultywowanej hałdzie popiołów w Sowlanach k. Białegostoku. Biul. IHAR 263: 55 — 63.
Google Scholar
Martyn W., Buczek Z., Jońca M., Sowińska J. 2001a. Zastosowanie osadów ściekowych w rekultywacji terenów pogórniczych w Kopalni Siarki „Jeziórko”. Inżynieria Ekologiczna 3. PTIE Bydgoszcz: 99 — 105.
Google Scholar
Martyn W., Gardiasz Z., Skwaryło-Bednarz B. 2001b. Aktywność biologiczna gleb rekultywowanych osadem ściekowym z terenu Kopalni Siarki „Jeziórko”. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 475: 335 — 340.
Google Scholar
Połedniok J., Kita A. 2005. Zawartość cynku, kadmu, ołowiu, magnezu i miedzi w glebach południowej Polski. Inżynieria Ekologiczna 16. PTIE Warszawa: 52 — 53.
Google Scholar
Sadowska A., Obidoska G., Rumowska M. 2000. Ekotoksykologia. Toksyczne czynniki środowiskowe i metody ich wykrywania. Warszawa, SGGW: 176 ss.
Google Scholar
Siciński I. T. 2009. Zachwaszczenie plantacji wierzby (Salix viminalis L.) w rejonie Łodzi. Pamiętnik Puławski 150: 247 — 254.
Google Scholar
Siuta J. 2001. Rekultywacja gruntów w górnictwie siarkowym. Inżynieria Ekologiczna 3. PTIE Bydgoszcz: 192 — 198.
Google Scholar
Siuta J., Jońca M. 1997. Rekultywacyjne działanie osadu ściekowego na wapnie poflotacyjnym w Kopalni Siarki „Jeziórko”. Mat. Konf. „Przyrodnicze użytkowanie osadów ściekowych”. IOŚ Puławy-Lublin-Jeziórko, 26-28 V 1997: 39 — 48.
Google Scholar
Siuta J. 2004. Uwarunkowania i sposoby przyrodniczego użytkowania osadów ściekowych. Inżynieria Ekologiczna 9. PTIE Warszawa: 7 — 42.
Google Scholar
Siuta J., Wasiak G., Chłopecki K., Kazimierczuk M., Jońca M., Mamełka D., Sułek S. 1996. Przyrodniczo-techniczne przetwarzanie osadów ściekowych na kompost. Synteza wyników programu KBN. Warszawa. Instytut Ochrony Środowiska: 40ss.
Google Scholar
Siuta J., Żukowski B. 2008. Degradacja i rekultywacja powierzchni ziemi w Polsce. Warszawa. Dział Wydawnictw IOŚ: 238 ss.
Google Scholar
Szczukowski S., Tworkowski I. 2000. Produktywność wierzb drzewiastych (Salix sp.) na glebie organicznej. Inżynieria Ekologiczna 1. Baranów Sandomierski: 138 — 144.
Google Scholar
Szczukowski S., Tworkowski I., Wiwart M., Przyborowski I. 1998. Wiklina (Salix sp.). Uprawa i możliwości wykorzystania. Wyd. ART, Olsztyn: 60ss.
Google Scholar
Wiśniewska-Kielian B., Lipiński W. 2007. Ocena składu chemicznego roślin. Oddz. Krakowski PTIE, Krajowa Stacja Chemiczno-Rolnicza, Kraków-Warszawa-Wrocław: ss. 77.
Google Scholar
Zarębski P. 2014. Znaczenie wierzby energetycznej w rekultywacji wysypisk śmieci oraz hałd i wyrobisk pogórniczych. Zeszyty Naukowe Wydziału Nauk Ekonomicznych 18. Politechnika Koszalińska. Koszalin: 67 — 76.
Google Scholar
Autorzy
Krzysztof Klimontk.klimont@ihar.edu.pl
Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin — PIB w Radzikowie, Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych Poland
Autorzy
Agnieszka OsińskaInstytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin — PIB w Radzikowie, Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych Poland
Autorzy
Grzegorz GryziakInstytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin — PIB w Radzikowie, Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych Poland
Autorzy
Zbigniew KołtowskiInstytut Ogrodnictwa — Zakład Pszczelnictwa w Puławach Poland
Autorzy
Włodzimierz MajtkowskiInstytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin — PIB w Radzikowie, Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych Poland
Autorzy
Szymon SucheckiMałopolska Hodowla Roślin, Zakład Hodowlano — Produkcyjny w Palikijach Poland
Statystyki
Abstract views: 797PDF downloads: 101
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Z chwilą przekazania artykułu, Autorzy udzielają Wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z artykułu przez czas nieokreślony na terytorium całego świata na następujących polach eksploatacji:
- Wytwarzanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy artykułu, w tym techniką drukarską oraz techniką cyfrową.
- Wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy artykułu.
- Publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie artykułu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
- Włączenie artykułu w skład utworu zbiorowego.
- Wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej do Internetu, lub innej sieci.
- Rozpowszechnianie artykułu w postaci elektronicznej w internecie lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie.
- Udostępnianie artykułu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu.
Autorzy poprzez przesłanie wniosku o publikację:
- Wyrażają zgodę na publikację artykułu w czasopiśmie,
- Wyrażają zgodę na nadanie publikacji DOI (Digital Object Identifier),
- Zobowiązują się do przestrzegania kodeksu etycznego wydawnictwa zgodnego z wytycznymi Komitetu do spraw Etyki Publikacyjnej COPE (ang. Committee on Publication Ethics), (http://ihar.edu.pl/biblioteka_i_wydawnictwa.php),
- Wyrażają zgodę na udostępniane artykułu w formie elektronicznej na mocy licencji CC BY-SA 4.0, w otwartym dostępie (open access),
- Wyrażają zgodę na wysyłanie metadanych artykułu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma.
Inne teksty tego samego autora
- Włodzimierz Majtkowski, Jan Schmidt, Ocena przydatności wybranych odmian traw gazonowych do obsiewu ścieżek , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 280 (2016): Wydanie regularne
- Krzysztof Klimont, Wpływ herbicydów na plon ziarna i strukturę plonu zbóż , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 243 (2007): Wydanie regularne
- Bartosz Tomaszewski, Gabriela Majtkowska, Włodzimierz Majtkowski, Zawartość chlorofilu u wybranych ekotypów i odmian prosa rózgowatego (Panicum virgatum L.) w warunkach zróżnicowanego nawożenia , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 280 (2016): Wydanie regularne
- Jerzy H. Czembor, Grzegorz Gryziak, Marcin Zaczyński, Sylwia Włodarczyk, Wiesław Podyma, Gromadzenie i zachowanie zasobów genowych roślin użytkowych w Polsce 2015–2017 , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 283 (2018): Wydanie specjalne
- Krzysztof Klimont, Przydatność wybranych gatunków roślin miododajnych do rekultywacji osadników wapna poflotacyjnego wzbogaconego osadami ścieków komunalnych , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 244 (2007): Wydanie regularne
- Krzysztof Klimont, Ocena przydatności topinamburu (Helianthus tuberosus L.) i kostrzewy trzcinowej (Festuca arundinacea Schreb.) do rekultywacji bezglebowego podłoża wapna poflotacyjnego użyźnionego osadem ścieków komunalnych , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 265 (2012): Wydanie regularne
- Krzysztof Klimont, Zofia Bulińska-Radomska, Przydatność wybranych gatunków roślin do rekultywacji glebotwórczego gruntu z wapna poflotacyjnego , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 252 (2009): Wydanie regularne
- Aleksandra Pietrusińska, Grzegorz Gryziak, Kinga Smolińska, Agnieszka Osińska, Marcin Zaczyński, Monika Żurek, Poszukiwanie źródeł odporności na stresy biotyczne w dawnych odmianach i populacjach miejscowych pszenic i pszenżyta , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 283 (2018): Wydanie specjalne
- Włodzimierz Majtkowski, Gabriela Majtkowska, Fitosanitarna rola szaty roślinnej na zrekultywowanej hałdzie popiołów w Sowlanach k. Białegostoku , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 263 (2012): Wydanie regularne
- Włodzimierz Majtkowski, Jarosław Piłat, Piotr M. Szulc, Perspektywy uprawy i wykorzystania w Polsce rożnika przerośniętego (Silphium perfoliatum L.) , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 251 (2009): Wydanie regularne
