Fitosanitarna rola szaty roślinnej na zrekultywowanej hałdzie popiołów w Sowlanach k. Białegostoku
Włodzimierz Majtkowski
w.majtkowski@ihar.edu.plOgród Botaniczny Krajowego Centrum Roślinnych Zasobów Genowych, Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin — Państwowy Instytut Badawczy, Bydgoszcz (Poland)
Gabriela Majtkowska
Ogród Botaniczny Krajowego Centrum Roślinnych Zasobów Genowych, Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin — Państwowy Instytut Badawczy, Bydgoszcz (Poland)
Abstrakt
W 1999 roku, na części składowiska odpadów paleniskowych w Sowlanach o powierzchni 5,5 ha, wykonano rekultywację, której celem było ograniczenie erozji wietrznej. Rekultywacja biologiczna była poprzedzona pracami technicznymi — formowaniem skarp i tarasów oraz nawiezieniem komunalnych osadów ściekowych w ilości 1500 t·ha-1. W czerwcu 1999 r. powierzchnię hałdy obsiano mieszanką traw pastewnych, motylkowatych i gorczycy, założono doświadczenie z 29 gatunkami traw z kolekcji Ogrodu Botanicznego KCRZG w Bydgoszczy oraz obsadzono krzewami i drzewami tarasy. W następnych latach prowadzono obserwacje rozwoju zastosowanych roślin oraz badania składu chemicznego podłoża i materiału roślinnego. Po 12 latach, które minęły od rekultywacji hałdy można stwierdzić, że główny cel — zahamowanie erozji wietrznej pyłów — został osiągnięty. Na skarpie głównej składowiska popiołów ukształtowała się zwarta szata roślinna, złożona z kilku wieloletnich gatunków traw oraz taksonów sukcesji spontanicznej. W części doświadczalnej największą trwałością odznaczyły się: Bromus inermis, Elymus elongatus, Festuca arundinacea, Miscanthus sacchariflorus i Spartina pectinata. Gęsty pas zieleni utworzyły wysadzone na półkach drzewa i krzewy — Amorpha fruticosa, Elaeagnus angustifolia, Hippophaë rhamnoides. Zastosowane osady ściekowe były źródłem metali ciężkich, zwłaszcza cynku, który w największych ilościach był kumulowany przez gatunki drzew oraz trawy Elymus elongatus i Spartina pectinata, w ilościach od 227–562 mg·kg-1 s.m.
Słowa kluczowe:
osady ściekowe, metale ciężkie, popioły węglowe, rekultywacja, trawyBibliografia
Bielińska E. J., Kołodziej B., Wiśniewski J., Kawecka-Radomska M. 2009. Wpływ zróżnicowanych dawek osadu ściekowego na właściwości chemiczne i biochemiczne gleb zlokalizowanych na terenie składowiska odpadów komunalnych. W: Stankowski S., Pacewicz K. (red.) Tereny zdegradowane i rekultywowane – możliwości ich zagospodarowania. Szczecin-Ostoja, 27.11.2009: 17 — 24.
Google Scholar
Klimont K. 2011. Rekultywacyjna efektywność osadów ściekowych na bezglebowym podłożu wapna poflotacyjnego i popiołów paleniskowych. Problemy Inżynierii Rolniczej 2: 165 — 176.
Google Scholar
Informator Białostocki. 2012. Klimat (http://www.info.bialystok.pl/info/klimat/obiekt.php).
Google Scholar
Marecik R., Króliczak P., Cyplik P. 2006. Fitoremediacja — alternatywa dla tradycyjnych metod oczyszczania środowiska. Biotechnologia 3 (74): 88 — 97.
Google Scholar
Nowosielski O. 2004. Nawozy nasienne i korzeniowe. Owoce, Warzywa, Kwiaty 8: 17.
Google Scholar
Patrzałek A. 1984. Wzrost i rozwój niektórych traw i roślin motylkowatych na zwałowiskach odpadów węgla kamiennego „Smolnica”. Arch. Ochr. Środ. 1: 183 — 197.
Google Scholar
Patrzałek A. 2000. Udział i rola roślinności spontanicznej w tworzeniu zbiorowisk z wysiewanymi odmianami traw na gruncie z odpadowej karbońskiej masy skalnej. Fragm. Flor. Geobot. Polonica 7: 215 — 227.
Google Scholar
Pawluśkiewicz B., Gutkowska A. 2005. Występowanie zbiorowisk trawiastych na rekultywowanym składowisku popiołów elektrownianych. Łąkarstwo w Polsce 8: 165 — 172
Google Scholar
Poznański E. 1997. Stopień skażenia gleb i roślin metalami ciężkimi na terenie aglomeracji bydgoskiej. Materiały z IV i V Forum Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, seria Ochrona Środowiska: 28 — 36.
Google Scholar
Prończuk S., Prończuk M. 2000. Nasiennictwo traw dla rekultywacji terenów trudnych. Łąkarstwo w Polsce 3: 29 — 139.
Google Scholar
Seweryn A., Woźniak M. 2007. Wyniki badań ankietowych składowisk popiołowych w Polsce. Krakowska Konferencja Młodych Uczonych: (http://www.profuturo.agh.edu.pl/pliki/./ISr../SEWERYN_ WOZNIAK.pdf): 357 — 362.
Google Scholar
Siuta J. 1999. Rekultywacyjna efektywność osadów ściekowych (w: Przyrodnicze użytkowanie osadów ściekowych]. Materiały z III Konferencji Naukowo-Technicznej, Świnoujście 9-11.06.1999. Wydawnictwo Ekoinżynieria, Lublin: 21 — 35.
Google Scholar
Wolski K., Szymura M., Szymura T., Gierula A., Sokulska D. 2006. Gatunki traw występujące na obwałowaniach składowiska odpadów flotacyjnych Żelazny Most. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu (R.) 545: 301 — 308.
Google Scholar
Woźniak G., Rostański A., 2000. Rola traw w spontanicznej sukcesji roślinnej na osadnikach ziemnych wód kopalnianych na Górnym Śląsku. Łąkarstwo w Polsce 3: 159 — 169.
Google Scholar
Autorzy
Włodzimierz Majtkowskiw.majtkowski@ihar.edu.pl
Ogród Botaniczny Krajowego Centrum Roślinnych Zasobów Genowych, Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin — Państwowy Instytut Badawczy, Bydgoszcz Poland
Autorzy
Gabriela MajtkowskaOgród Botaniczny Krajowego Centrum Roślinnych Zasobów Genowych, Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin — Państwowy Instytut Badawczy, Bydgoszcz Poland
Statystyki
Abstract views: 50PDF downloads: 53
Licencja
Prawa autorskie (c) 2012 Włodzimierz Majtkowski, Gabriela Majtkowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Z chwilą przekazania artykułu, Autorzy udzielają Wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z artykułu przez czas nieokreślony na terytorium całego świata na następujących polach eksploatacji:
- Wytwarzanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy artykułu, w tym techniką drukarską oraz techniką cyfrową.
- Wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy artykułu.
- Publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie artykułu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
- Włączenie artykułu w skład utworu zbiorowego.
- Wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej do Internetu, lub innej sieci.
- Rozpowszechnianie artykułu w postaci elektronicznej w internecie lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie.
- Udostępnianie artykułu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu.
Autorzy poprzez przesłanie wniosku o publikację:
- Wyrażają zgodę na publikację artykułu w czasopiśmie,
- Wyrażają zgodę na nadanie publikacji DOI (Digital Object Identifier),
- Zobowiązują się do przestrzegania kodeksu etycznego wydawnictwa zgodnego z wytycznymi Komitetu do spraw Etyki Publikacyjnej COPE (ang. Committee on Publication Ethics), (http://ihar.edu.pl/biblioteka_i_wydawnictwa.php),
- Wyrażają zgodę na udostępniane artykułu w formie elektronicznej na mocy licencji CC BY-SA 4.0, w otwartym dostępie (open access),
- Wyrażają zgodę na wysyłanie metadanych artykułu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma.
Inne teksty tego samego autora
- Krzysztof Klimont, Agnieszka Osińska, Grzegorz Gryziak, Zbigniew Kołtowski, Włodzimierz Majtkowski, Szymon Suchecki, Możliwość wykorzystania wierzby (Salix sp.) do rekultywacji bezglebowych gruntów wapna poflotacyjnego pokrywającego powierzchnię po eksploatacji siarki metodą podziemnego wytopu , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 281 (2017): Wydanie regularne
- Włodzimierz Majtkowski, Maciej Balcerek, Gabriela Majtkowska, Porównanie zawartości związków fenolowych i aktywności antyoksydacyjnej u wybranych gatunków traw z kolekcji Ogrodu Botanicznego KCRZG w Bydgoszczy , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 280 (2016): Wydanie regularne
- prof. dr hab. Elżbieta Czembor , Włodzimierz Majtkowski, Jan Schmidt, Seweryn Frasiński, Damian Marciniak, Gromadzenie i ocena kolekcji ekotypów traw wieloletnich z uwzględnieniem cech warunkujących ich wykorzystanie na cele alternatywne , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 286 (2019): Wydanie specjalne
- Włodzimierz Majtkowski, Jan Schmidt, Ocena przydatności wybranych odmian traw gazonowych do obsiewu ścieżek , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 280 (2016): Wydanie regularne
- Bartosz Tomaszewski, Gabriela Majtkowska, Włodzimierz Majtkowski, Zawartość chlorofilu u wybranych ekotypów i odmian prosa rózgowatego (Panicum virgatum L.) w warunkach zróżnicowanego nawożenia , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 280 (2016): Wydanie regularne
- Gabriela Majtkowska, Bartosz Tomaszewski, Ochrona różnorodności gatunkowej występującej w biocenozach łąkowych w Ogrodzie Botanicznym Krajowego Centrum Roślinnych Zasobów Genowych w Bydgoszczy , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 280 (2016): Wydanie regularne
- Włodzimierz Majtkowski, Jarosław Piłat, Piotr M. Szulc, Perspektywy uprawy i wykorzystania w Polsce rożnika przerośniętego (Silphium perfoliatum L.) , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 251 (2009): Wydanie regularne
- Włodzimierz Majtkowski, Piotr Szulc, Jerzy Gaca, Jan Mikołajczak, Ocena wykorzystania Silphium perfoliatum L. w fitoremediacji terenów zanieczyszczonych metalami ciężkimi , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 256 (2010): Wydanie regularne
- Włodzimierz Majtkowski, Jarosław Piłat, Wykorzystanie roślin wydmuchrzycy pontyjskiej Elymus elongatus var. ponticus (Podp.) Dorn jako źródła energii odnawialnej , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 253 (2009): Wydanie regularne
- Włodzimierz Majtkowski, Ewolucja priorytetów gromadzenia i zachowania zasobów genowych traw przez Ogród Botaniczny KCRZG w Bydgoszczy w latach 1971–2017 , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 283 (2018): Wydanie specjalne
