Stabilność plonowania i zdolność adaptacyjna odmian jęczmienia jarego do warunków Polski
Tadeusz Oleksiak
t.oleksiak@ihar.edu.plPracownia Ekonomiki Nasiennictwa i Hodowli Roślin, Zakład Nasiennictwa i Nasionoznawstwa, Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Radzikowie (Poland)
Dariusz R. Mańkowski
Pracownia Ekonomiki Nasiennictwa i Hodowli Roślin, Zakład Nasiennictwa i Nasionoznawstwa, Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Radzikowie (Poland)
https://orcid.org/0000-0002-7499-8016
Abstrakt
Interakcja genotypów z warunkami środowiska (jakość stanowiska, poziom agrotechniki, warunki klimatyczne) utrudnia dobór właściwych genotypów do hodowli oraz decyduje o późniejszych efektach uprawy. Ocena stabilności plonowania odmian w zmiennych warunkach produkcyjnych może być pomocna przy doborze odmian do uprawy w zależności od stosowanej technologii czy też przy wyborze genotypów zaadaptowanych do specyficznych warunków klimatycznych bądź siedliskowych. Bazując na wynikach badań ankietowych gospodarstw z lat 1992–2003 podjęto próbę oceny stabilności plonowania odmian jęczmienia jarego w warunkach produkcji towarowej. Czynnikami środowiskowymi był geograficzny rejon uprawy (zgodny z rejonami przyjętymi przez COBORU), warunki siedliskowe (klasa gleby i jej odczyn) oraz poziom agrotechniki (nawożenie mineralne i poziom ochrony chemicznej). Analizę interakcji genotypowo-środowiskowej (G×E) przeprowadzono z wykorzystaniem modelu mieszanego Sheffégo-Calińskiego oraz regresji łącznej Calińskiego-Kaczmarka. Obliczenia wykonano w programie SERGEN 3. Badane odmiany jęczmienia jarego podzielono, na podstawie przeprowadzonych analiz, na plonujące stabilnie w sensie rolniczym (reagujące proporcjonalnie na zmiany urodzajności środowiska mierzonej średnim plonem w środowisku) i niestabilne (wykazujące istotną interakcję ze środowiskiem). Odmiany niestabilne podzielono na intensywne (reagujące silniej niż proporcjonalnie na warunki uprawy), ekstensywne (reagujące słabiej niż proporcjonalnie na warunki uprawy) oraz o nieliniowej funkcji reakcji na środowisko (takie, których reakcji nie udało się opisać za pomocą liniowej funkcji regresji), czyli nieregularnie reagujące na środowisko.
Słowa kluczowe:
badania ankietowe, analiza stabilności, interakcja genotypowo-środowiskowa, jęczmień jaryBibliografia
Atlin G. N., McRae K. B., Lu X. 2000. Genotype × region interaction for two-row barley yield in Canada. Crop. Sci. 40: 1 — 6.
Google Scholar
Becker H. C., Léon J. 1988. Stability analysis in plant breeding. Plant Breeding 101: 1 — 23.
Google Scholar
Bujak H., Kaczmarek J., Chrzanowska-Drożdż B., Liszewski M. 2003. Interakcja genotypowo-środowiskowa plonowania jęczmienia ozimego na Dolnym Śląsku. Biul. IHAR 226/227 (1): 233 — 241.
Google Scholar
Caliński T. 1966. On the distribution of the F-type statistic in the analysis of a group of experiments. J. Roy. Stat. Soc. Series B, 28: 526 — 542.
Google Scholar
Caliński T. 1967. Model analizy wariancji dla doświadczeń wielokrotnych. Rocznik Nauk Rolniczych, Seria A 93, 3: 549 — 579.
Google Scholar
Caliński T., Czajka S., Kaczmarek Z. 1979. Analiza interakcji genotypowo-środowiskowej. 3. Zastosowanie analizy regresji oraz analizy składowych głównych. IX Coll. Metodol. z Agrobiom. PAN, Warszawa: 5 — 28.
Google Scholar
Caliński T., Czajka S., Kaczmarek Z. 1997. A multivariate approach to analysis genotype-environment interactions. In: Krajewski P., Kaczmarek Z. (ed.), Advances in Biometrical Genetics. Poznań: 3 — 14.
Google Scholar
Caliński T., Czajka S., Kaczmarek Z., Krajewski P., Siatkowski I. 1998. SERGEN — Analiza serii doświadczeń odmianowych i genetyczno hodowlanych. Program komputerowy, Poznań, IGR.
Google Scholar
Eberhart S. A., Russel W. A. 1966. Stability parameters for comparing varieties. Crop Sci. 6: 36 — 40.
Google Scholar
Jankowski P., Zieliński A., Mądry W. 2006. Analiza interakcji genotyp-środowisko dla pszenicy ozimej z wykorzystaniem metody graficznej biplot typu GGE. Część I. Podstawy teoretyczne. Biul. IHAR 240/241: 53 — 60.
Google Scholar
Kaczmarek Z. 1986. Analiza doświadczeń wielokrotnych zakładanych w blokach niekompletnych. Roczniki AR w Poznaniu, Rozprawy Naukowe, Poznań.
Google Scholar
Kaczmarek Z., Adamski T., Surma M. 2004. Interakcja genotypowo-środowiskowa dla plonu dwu- i sześciorzędowych linii DH jęczmienia. Biul. IHAR 231: 313 — 320.
Google Scholar
Kaczyński L. 1999. Reakcja odmian roślin rolniczych na czynniki środowiska, niezbędny zakres doświadczeń PDO na Dolnym Śląsku. Podstawy organizacji i planowania doświadczalnictwa z zarejestrowanymi odmianami roślin rolniczych na Dolnym Śląsku. Zesz. 1: 35 — 46.
Google Scholar
Kang M. S. 1998. Using genotype-by-environment interaction for crop cultivar development. Adv. in Agron. 62: 200 — 252.
Google Scholar
Mądry W. 2003. Analiza statystyczna miar stabilności na podstawie danych w klasyfikacji genotypy × środowiska. Cz. II. Model mieszany Shukli i model regresji łącznej. Colloquium Biometryczne, 33: 207 — 220.
Google Scholar
Mądry W., Kang M. S. 2005. Scheffe-Caliński and Shukla Models: Their Interpretation and usefulness in stability and adaptation analyses. Journal of Crop Improvement 14 (1/2): 325 — 369.
Google Scholar
Mądry W., Rajfura A. 2003. Analiza statystyczna miar stabilności na podstawie danych w klasyfikacji genotypy × środowiska. Cz. I. Model mieszany Scheffego-Calińskiego i model regresji łączonej. Colloquium Biometryczne 33: 181 —2 05.
Google Scholar
Maragi R., Kang M. S. 1997. SAS–STABLE: Stability analysis of balanced and unbalanced data. Agron. J. 90: 929 — 932.
Google Scholar
Mekbib F. 2003. Yield stability in common bean (Phaseolus vulgaris L.) genotypes. Euphytica 130: 147 — 153.
Google Scholar
Nurminiemi M., Madsen S., Rogali O. A., Bjørnstad Å., Ortiz R. 2002. Analysis of the genotype-environment interaction in the Nordic Region of Europe: relationships among stability statistics for grain yield. Euphytica 127: 123 — 132.
Google Scholar
Piepho H. P. 1998. Methods of comparing yield stability of cropping systems — a review. J. Agron. Crop Sci. 180: 193 — 213.
Google Scholar
Piepho H. P. 1999. Stability Analysis using SAS system. Agron. J. 91: 154 — 160.
Google Scholar
Ruszkowski M., Ruszkowska B., Siemion S., Uliński G., Witek T. 1971. Produkcyjność jęczmienia jarego i owsa w różnych warunkach siedliska. Pamiętnik Puławski 44: 71 — 82.
Google Scholar
SAS Institute Inc. 2004 a. BASE SAS 9.1.3 Procedures guide. Cary, NC, USA, SAS Publishing, SAS Institute Inc.
Google Scholar
SAS Institute Inc. 2004 b. SAS 9.1 Companion for Windows. Cary, NC, USA, SAS Publishing, SAS Institute Inc.
Google Scholar
Scheffé 1959. The analysis of variance. John Wiley & Sons, New York.
Google Scholar
Shukla G. K. 1972. Some statistical aspects of partitioning genotype × environment components of variability. Heredity 29: 237 — 245.
Google Scholar
Witek T. (red.) 1981. Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej Polski według gmin. Puławy, IUNG.
Google Scholar
Autorzy
Tadeusz Oleksiakt.oleksiak@ihar.edu.pl
Pracownia Ekonomiki Nasiennictwa i Hodowli Roślin, Zakład Nasiennictwa i Nasionoznawstwa, Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Radzikowie Poland
Autorzy
Dariusz R. MańkowskiPracownia Ekonomiki Nasiennictwa i Hodowli Roślin, Zakład Nasiennictwa i Nasionoznawstwa, Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Radzikowie Poland
https://orcid.org/0000-0002-7499-8016
Statystyki
Abstract views: 173PDF downloads: 28
Licencja
Prawa autorskie (c) 2007 Tadeusz Oleksiak, Dariusz R. Mańkowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Z chwilą przekazania artykułu, Autorzy udzielają Wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z artykułu przez czas nieokreślony na terytorium całego świata na następujących polach eksploatacji:
- Wytwarzanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy artykułu, w tym techniką drukarską oraz techniką cyfrową.
- Wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy artykułu.
- Publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie artykułu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
- Włączenie artykułu w skład utworu zbiorowego.
- Wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej do Internetu, lub innej sieci.
- Rozpowszechnianie artykułu w postaci elektronicznej w internecie lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie.
- Udostępnianie artykułu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu.
Autorzy poprzez przesłanie wniosku o publikację:
- Wyrażają zgodę na publikację artykułu w czasopiśmie,
- Wyrażają zgodę na nadanie publikacji DOI (Digital Object Identifier),
- Zobowiązują się do przestrzegania kodeksu etycznego wydawnictwa zgodnego z wytycznymi Komitetu do spraw Etyki Publikacyjnej COPE (ang. Committee on Publication Ethics), (http://ihar.edu.pl/biblioteka_i_wydawnictwa.php),
- Wyrażają zgodę na udostępniane artykułu w formie elektronicznej na mocy licencji CC BY-SA 4.0, w otwartym dostępie (open access),
- Wyrażają zgodę na wysyłanie metadanych artykułu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma.
Inne teksty tego samego autora
- Tadeusz Oleksiak, Dagmara Pacoń, Stan i perspektywy produkcji nasiennej roślin bobowatych grubonasiennych w Polsce , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 296 (2021): Wydanie regularne
- Tadeusz Oleksiak, Dagmara Pacoń, Wpływ hodowli na potencjał plonowania roślin bobowatych grubonasiennych , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 296 (2021): Wydanie regularne
- Tadeusz Oleksiak, Dariusz R. Mańkowski, Wpływ terminu siewu na plonowanie pszenicy ozimej na podstawie wyników badań ankietowych , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 244 (2007): Wydanie regularne
- Dariusz R. Mańkowski, Postęp biologiczny w hodowli, nasiennictwie i produkcji ziemniaka w Polsce. Część I. Przegląd ilościowych metod oceny postępu hodowlanego i odmianowego , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 251 (2009): Wydanie regularne
- Dariusz R. Mańkowski, Zbigniew Laudański, Postęp biologiczny w hodowli, nasiennictwie i produkcji ziemniaka w Polsce. Część V. Ocena postępu technologicznego w produkcji polowej ziemniaka w latach 1986–2003 , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 254 (2009): Wydanie regularne
- Elżbieta Małuszyńska, Dariusz R. Mańkowski, Wartość siewna kwalifikowanego materiału siewnego pszenicy ozimej (Triticum aestivum L. subsp. aestivum) przechowywanego w magazynie nasiennym , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 297/298 (2022): Wydanie regularne
- Monika Janaszek-Mańkowska, Dariusz R. Mańkowski, Janusz Kozdój, Sieci neuronowe typu MLP w prognozowaniu plonu jęczmienia jarego , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 259 (2011): Wydanie regularne
- Janusz Kozdój, Dariusz R. Mańkowski, Henryk J. Czembor, Analiza plonu jęczmienia jarego (Hordeum vulgare L.) porażonego mączniakiem prawdziwym (Blumeria graminis f. sp. hordei) , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 254 (2009): Wydanie regularne
- Tadeusz Śmiałowski, Anna Cieplicka, Dariusz R. Mańkowski, Jedno i wielozmienna charakterystyka rodów jęczmienia jarego (Hordeum vulgare L.) wyhodowanych w HR Smolice i badanych w zespołowych doświadczeniach hodowlanych w roku 2016 , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 282 (2017): Wydanie regularne
- Zbigniew Laudański, Dariusz R. Mańkowski, Małgorzata Flaszka, Eksploracyjna analiza czynnikowa w badaniach struktury zespołu zmiennych obserwowanych , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 263 (2012): Wydanie regularne
