Poszukiwanie genotypów owsa o poprawionej wartości odżywczej oraz wysokich właściwościach bioaktywnych
Kinga Myszka
k.myszka@ihar.edu.plSamodzielna Pracownia Oceny Jakości Produktów Roślinnych, Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin — PIB w Radzikowie (Poland)
Danuta Boros
Samodzielna Pracownia Oceny Jakości Produktów Roślinnych, Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin — PIB w Radzikowie (Poland)
Abstrakt
Celem badań było wskazanie rodów owsa charakteryzujących się wysoką wartością żywieniową i bioaktywną, na którą składa się wysoka zawartość białka, tłuszczu, składników mineralnych i skrobi, ale także błonnika pokarmowego z wysoką koncentracją rozpuszczalnego β-glukanu. Materiał do badań stanowiło ziarno obłuszczone nowych 11rodów i rodu nagiego owsa oraz odmiany wzorcowe Arden i Bingo wraz z odmianą nagą, Nagus. Oznaczono następujące składniki: białko, składniki mineralne, lipidy ogółem, skrobię strawną, NSP z podziałem na rozpuszczalne i nierozpuszczalne, w tym β-glukan, ligniny Klasona. Oznaczono także lepkość ekstraktu wodnego, która to cecha jest główną miarą właściwości funkcjonalnych ziarna owsa i pośrednią metodą pomiaru poziomu rozpuszczalnego β-glukanu. Plewka stanowiła średnio 25,4% masy ziarniaka, przy czym największym jej udziałem (29,8%) odznaczał się ród POB 2085/09, najmniejszym odmiana Bingo (21,6%). Pod względem zawartości w ziarnie składników odżywczych, wyliczonych jako suma zawartości białka, składników mineralnych, lipidów i skrobi, wyróżniały się rody STH 8307 i POB 2149/09 oraz odmiana Arden, dla których suma ta wynosiła odpowiednio 80,2; 80,1 oraz 82%. W odniesieniu do wskaźnika właściwości bioaktywnych najwyższymi jego wartościami charaktery¬zowało się ziarno dwóch nagich genotypów, odmiany Nagus (26,7) i rodu STH 8307 (24,2) oraz obłuszczone genotypu oplewionego STH 8030 (23,1). Ród STH 8307 był genotypem łączącym wysoką wartość odżywczą ziarna z wysokimi właściwościami prozdrowotnymi.
Słowa kluczowe:
błonnik pokarmowy, β-glukan, owies obłuszczony, wartośc odżywczaBibliografia
Achrem-Achremowicz J., Grabowska K., Ellnain M. 2009. Budowa, występowanie oraz aktywność farmakologiczna glikoglicerolipidów. Far. Pol. 65 (3): 184 — 191.
Google Scholar
Approved Methods of the AACC. 2003. Methods: 32–23 (β-glucan), 32–25 (dietary fibre), 44–15A (dry matter), 46–30 (protein – combustion method), 76–13 (starch), American Association of Cereal Chemists Inc., St. Paul, Minnesota, USA.
Google Scholar
Bartnikowska E., Lange E., Rakowska M. 2000. Ziarno owsa — niedoceniane źródło składników odżywczych i biologicznie czynnych. Część II. Polisacharydy i włókno pokarmowe, składniki mineralne, witaminy. Biul. IHAR 215: 223 — 235.
Google Scholar
Boros D., Kamińska B., Myszka K. 2012. Comparative study on dietary fibre content and composition in hulled oats (Avena sativa L.) and their dehulled counterparts. 5th Int. Diet. Fib. Conf., Rome, Italy 2012, May 7–9: 92.
Google Scholar
Boros D., Marquardt R. R., Slomiński B. A., Guenter W. 1993. Extract viscosity as an indirect assay for water — soluble pentosan content in rye. Cereal Chem. 70: 575 — 580.
Google Scholar
Brennan C. H., Cleary L. 2005. The potential use of cereal (1–3, 1–4)-β-glucan as functional food ingredients. Journal of Cereal Science 42 (1): 1 — 13.
Google Scholar
Brown C. M., Craddock J. C. 1972. Oil content and groat weight of entries in the world oat collection. Crop Science 12:, 514 — 515.
Google Scholar
Butt M. S, Tahir-Nadeem M., Khan M. K. I., Shabir R. 2008. Oat: unique among the cereals. European Journal of Nutrition 47: 68 — 79.
Google Scholar
Englyst, H. N., Cummings J. H. 1984. Simplified method for the measurement of total non-starch polysaccharides by gas-liquid chromatography of constituent sugars as alditol acetates. Analyst. 109: 937 — 942.
Google Scholar
Gąsiorowski H., Urbanowicz M. 1992. Owies — roślina XXI wieku. Owies w żywieniu zdrowego i chorego człowieka. Przegl. Zboż.-Młyn. 5: 18.
Google Scholar
Gibiński M., Gumul D., Korus J. 2005. Prozdrowotne właściwości owsa i produktów owsianych. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 4 (45) Supl.: 49 — 60.
Google Scholar
Gleń A. 2004. Dobór odmiany a wartość technologiczna ziarna owsa. Przegl. Zboż. Młyn. 48 (10): 9 — 10.
Google Scholar
Kawka A. 2010. Współczesne trendy w produkcji piekarskiej — wykorzystanie owsa i jęczmienia jako zbóż niechlebowych. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 3 (70): 25 — 43.
Google Scholar
Kościelny A., Gibiński M. 2008. Charakterystyka skrobi owsianych pochodzących z różnych form owsa. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 2 (57): 30 — 39.
Google Scholar
Kwong M. G. Y., Wolever T. M. S., Brummer Y., Tosh S. M. 2013. Increasing the viscosity of oat β-glucan beverages by reducing solution volume does not reduce glycaemic responses. Br. J. Nutr. 2013, 1–7 (online: 21 June 2013).
Google Scholar
Lange E. 2010. Produkty owsiane jako żywność funkcjonalna. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 3 (70): 7 — 24.
Google Scholar
Lutowska M., Tyranowska M., Kiryluk J., Makowska A. 2008. Cechy ziarna owsa jako surowca do produkcji otrąb owsianych. Przegl. Zboż. Młyn. 1: 19 — 21.
Google Scholar
Marchello J. A., Dryden F. D. Hale W. H. 1971. Bovine serum lipids. I. The influence of added animal fat on the ration. J. Animal Science 32: 1008 — 1015.
Google Scholar
Nita Z. T. 1999. Stan aktualny i nowe kierunki hodowli owsa w Polsce. Polskie Tow. Techn. Żyw. 1 (18): 186 — 192.
Google Scholar
Oleksy K. 2007. Czy żywność może być lekiem? W: Napoje funkcjonalne i dodatki. Przem. Ferm. Ow. Warz., dodatek specjalny 7/ 8: 18 — 19.
Google Scholar
Piątkowska E., Witkowicz R., Pisulewska E. 2010. Podstawowy skład chemiczny wybranych odmian owsa siewnego. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 3 (70): 88 — 99.
Google Scholar
Pilzło H., Bobrecka-Jamro D., Tobiasz-Salach R. 1999. Skład chemiczny nowych rodów owsa uprawianego w warunkach Beskidu Niskiego. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość. Supl. 1 (18): 142 — 146.
Google Scholar
Pisulewska E., Witkowicz R., Kidacka A. 2010. Plon, komponenty składowe plonu oraz celność ziarna wybranych odmian owsa siewnego. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 3 (70): 117 — 126.
Google Scholar
Pisulewska E., Tobiasz-Salach R., Witkowicz R., Cieślak E., Bobrecka-Jamro D. 2011. Wpływ warunków siedliska na ilość lipidów w wybranych formach owsa. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 3 (76): 66 — 77.
Google Scholar
Redaelli R., Del Frate V., Bellato S., Terracciano G., Ciccoritti R., Germeier C. U., De Stefanis E., Sgrulletta D. 2013. Genetic and environmental variability in total and soluble β-glucan in European oat genotypes. J. Cereal Sci. 57: 193 — 199.
Google Scholar
SAS Institute Inc. 2009. SAS/STAT 9.2 User’s Guide, Second Edition. Cary, NC, USA: SAS Publishing, SAS Institute Inc.
Google Scholar
Sikora P., Tosh S., Brummer Y., Olsson O. 2013. Identification of high β-glucan oat lines and localization and chemical characterization of their seed kernel β-glucans. Food Chem. 137: 83 — 91.
Google Scholar
Theander O., Åman P., Westerlund E., Andersson R., Pettersson D. 1995. Total dietary fiber determined as neutral sugar and uronic acid residues, and lignin (The Uppsala method): Collaborative study. J. Assn. Off. Anal. Chem. 78: 1030 — 1044.
Google Scholar
Wood P. J. 1990. Oat β-glucan physicochemical properties and physiological effects. Trends Food Sci. Technol. 2: 311 — 314.
Google Scholar
Autorzy
Kinga Myszkak.myszka@ihar.edu.pl
Samodzielna Pracownia Oceny Jakości Produktów Roślinnych, Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin — PIB w Radzikowie Poland
Autorzy
Danuta BorosSamodzielna Pracownia Oceny Jakości Produktów Roślinnych, Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin — PIB w Radzikowie Poland
Statystyki
Abstract views: 58PDF downloads: 51
Licencja
Prawa autorskie (c) 2013 Kinga Myszka, Danuta Boros
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Z chwilą przekazania artykułu, Autorzy udzielają Wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z artykułu przez czas nieokreślony na terytorium całego świata na następujących polach eksploatacji:
- Wytwarzanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy artykułu, w tym techniką drukarską oraz techniką cyfrową.
- Wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy artykułu.
- Publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie artykułu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
- Włączenie artykułu w skład utworu zbiorowego.
- Wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie artykułu w postaci elektronicznej do Internetu, lub innej sieci.
- Rozpowszechnianie artykułu w postaci elektronicznej w internecie lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie.
- Udostępnianie artykułu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu.
Autorzy poprzez przesłanie wniosku o publikację:
- Wyrażają zgodę na publikację artykułu w czasopiśmie,
- Wyrażają zgodę na nadanie publikacji DOI (Digital Object Identifier),
- Zobowiązują się do przestrzegania kodeksu etycznego wydawnictwa zgodnego z wytycznymi Komitetu do spraw Etyki Publikacyjnej COPE (ang. Committee on Publication Ethics), (http://ihar.edu.pl/biblioteka_i_wydawnictwa.php),
- Wyrażają zgodę na udostępniane artykułu w formie elektronicznej na mocy licencji CC BY-SA 4.0, w otwartym dostępie (open access),
- Wyrażają zgodę na wysyłanie metadanych artykułu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma.
Inne teksty tego samego autora
- Magdalena Wiśniewska, Danuta Boros, Józef Zych, Wartość pokarmowa wybranych mieszanek zbóż jarych z roślinami bobowatymi grubonasiennymi , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 289 (2020): Wydanie regularne
- Lech Boros, Anna Wawer, Magdalena Wiśniewska, Danuta Boros, Wpływ genotypu i kontrastujących warunków klimatycznych na cechy fizykochemiczne nasion soi (Glycine max L. Merrill) , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 296 (2021): Wydanie regularne
- Damian Gołębiewski , Danuta Boros, Kinga Gołębiewska, Anna Fraś , Potencjał odżywczy i bioaktywny odmian owsa zwyczajnego , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 287 (2019): Wydanie specjalne
- Prof. dr hab. Danuta Boros , Damian Gołębiewski, Badanie składników determinujących wartość odżywczą i funkcjonalną owsa oraz ich relacji w ziarnie obłuszczonym i oplewionym , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 286 (2019): Wydanie specjalne
- Danuta Boros, Magdalena Wiśniewska, Marlena Gzowska, Józef Zych, Edward Gacek, Poprawa wartości pokarmowej ziarna pszenicy jarej poprzez siewy mieszanin odmianowych , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 289 (2020): Wydanie regularne
- Prof. dr hab. Danuta Boros, Kinga Gołębiewska, Badanie czynników determinujących niską strawność białka śruty uzyskanej z nasion rzepaku ozimego , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 286 (2019): Wydanie specjalne
- Danuta Boros, Alkilorezorcynole ziarna zbóż — ich znaczenie w żywności i paszy , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 277 (2015): Wydanie regularne
- Kinga Myszka, Beata Kamińska, Anna Fraś, Magdalena Ploch, Danuta Boros, Metoda Dumasa alternatywną metodą oznaczania białka w produktach roślinnych — badania porównawcze z metodą Kjeldahla , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 260/261 (2011): Wydanie regularne
- Anna Fraś, Danuta Boros, Wpływ warunków środowiska na zmienność zawartości błonnika pokarmowego w ziarnie pszenicy ozimej , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 277 (2015): Wydanie regularne
- Wioletta Dynkowska, Danuta Boros, Czynniki warunkujące przydatność ziarna różnych zbóż do produkcji energii odnawialnej — przegląd literatury , Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin: Nr 251 (2009): Wydanie regularne
